Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Side 19

TMM 2009 · 3 19
N a j a M a r i e A i d t
setur Norður-Grænlands. Þar eru bæði mennta-
skóli og iðnskóli og þar starfaði faðir Naju við
kennslu.
Naja bjó fyrstu ár ævi sinnar við þá órafjarlægð
sem er á milli skammdegis og bjartra sumarnótta.
Hún teygaði í sig ævintýri H.C. Andersens, þjóð-
sögur Grimms-bræðra, Þúsund og eina nótt og
önnur ævintýri sem foreldrarnir lásu fyrir hana.
Hún uppgötvaði að ferðast má þangað sem ímynd-
unaraflið stefnir og upplifa þar framandi heima.
Fyrsta minning hennar um Kaupmannahöfn
var:
Skelfileg. Ég var sjö ára þegar við fluttum frá Grænlandi til Kaupmannahafnar. Ég
man hvernig ég öskraði í aftursætinu þegar við ókum fram hjá Trianglen, ég var
hrædd um að húsin myndu steypast yfir okkur. Ég hafði aldrei komið á stað með
háum húsum og umferð. Við höfðum búið í pínulitlum bæ þar sem voru aðeins tveir
bílar. Og nú vorum við lent í þeirri mauraþúfu sem Kaupmannahöfn birtist mér. Það
var erfitt en spennandi að læra að rata í strætisvögnum og lestum.1
Táningsár á Vesturbrú
Stuttu eftir komuna til Danmerkur skildu foreldrar Naju og þá flutti hún með
móður sinni í kommúnu á Vesturbrú. Sífellt rennerí af fólki gat ært óstöðugan.
Reynt var að gera upp við þá borgaralegu nærsýni að beina tilfinningum sínum
um of að einum einstaklingi. Nú átti Naja ekki aðeins eina móður heldur voru
allar konurnar í kommúnunni mæður hennar. Rúm öld var liðin frá því að
franski anarkistinn Pierre Joseph Proudhon (1809–1865) skrifaði að eign væri
þjófnaður (La propriété, c’est le vol) og töfraorðið í kommúnunni var „fælles“
– allt var sameiginlegt – líka silfurskeiðin sem Naja hafði fengið í skírnargjöf.
En hún varð að kyngja því og lífið í kommúnunni átti síðar meir eftir að nýtast
sem efniviður í prósa og ljóð.
Þegar Naja komst á unglingsár gerðist hún heitur málsvari verkalýðsins.
Hún skráði sig með bestu vinkonu sinni, Line Knutzon sem er þekkt leikskáld
í dag, í ungliðahreyfingu danska kommúnistaflokksins. Flokkurinn þótti frek-
ar gamaldags, ekki síst vegna tryggðar flokksforystunnar við vélmennin í
Moskvu, en Naja segist hafa valið þessi samtök frekar en önnur til þess eins að
ögra móður sinni sem studdi Vinstri sósíalista. Vinkonurnar tóku þátt í stétta-
baráttunni af lífi og sál. Í útvarpsviðtali2 frá þessum árum áttu þær ekki í
minnstu vandræðum með að lýsa arðráni heimskapítalsins og þegar þær voru
spurðar hvað væri til ráða svaraði Naja um hæl að það mætti til dæmis byrja á
því að halda „fællesmøde“. Í kommúnistahreyfingunni lærðu vinkonurnar
vinnuaga. Þær spiluðu í hljómsveit og sömdu pólitíska söngtexta:
©
M
or
te
n
H
ol
tu
m
TMM_3_2009.indd 19 8/21/09 11:45:28 AM