Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Síða 113

„ É g e r l í f , s e m v i l l l i fa , u m va f i n n l í f i s e m v i l l l i fa .“
TMM 2009 · 3 113
höndlað hana, þannig geta fötin sem María klæðist ekki hulið hana og
verða gegnsæ. Hún líður enga milliliði. Hún er aðeins fullkomlega til
staðar í persónulegum samböndum. Heilagleiki og fullkomleiki Maríu
verða því einungis meðtekin í persónulegu sambandi við hana.
Þessi þáttur veru Maríu leiðir ekki einungis til þess að fólk skiptist í
tvo hópa í afstöðunni til hennar heldur kallar hún fram þverstæður í
þeim sem standa henni næst. Viðbrögðin eru alltaf eins, Maríu er neitað
um það eitt sem hún þráir að vera: kona með langanir og þrár. Faðir
hennar sér bara fullkomleikann en ekki dótturina sem barn, ungling og
konu. Hann þolir ekki við innan veggjanna sem hann reisir í kringum
dóttur sína. Hann fær útrás fyrir eðlilegar hvatir sem vegna bælingar
brjótast fram í ofsa í faðmi nágrannakonu þeirra Júdithar. Í apokrýfum
ritum gyðingdómsins og kristninnar er Judith táknmynd fyrir staðfestu
og jákvæða sýn á veruleikann, þ. á m. hið holdlega. Í svipuðum erfiðleik-
um lendir Mikael sögumaður bókarinnar sem verður ástmaður Maríu.
Hann setur Maríu á stall. Hún verður að ganga á hann svo að Mikael
gangist við henni sem konu og virði þarfir hennar. Í sambandi þeirra
sveiflast Mikael milli sælu og afbrýðisemi sem leiðir til svika og iðrun-
ar.
Hið sama er uppi á teningnum varðandi fólkið; það er klofið í afstöðu
sinni og annar hópurinn ofsækir hana á meðan hinn myndar sértrúar-
hóp í kringum hugmynd sína af henni. Báðum er nokkurn veginn sama
um manneskjuna Maríu. Þetta kemur vel fram við doktorsvörnina þar
sem María er spurð sleitulaust í 14 tíma og aldrei fær fólkið nóg (EM
29–30). Hún verður eins og Jesús forðum að yfirgefa fólkið og fara á
afvikinn stað til að fá frið.
Á flóttanum kemur Mikael inn í líf Maríu. Á brautarstöð einni er hún
umkringd af karlmönnum sem leita á hana er þeir líta heilagleika henn-
ar í gegnum gegnsæ fötin. Sögumaðurinn kemur til Maríu sem bjarg-
vættur. Hann hrifsar hana úr klóm ásækinna karla og tekur hana undir
sinn verndarvæng og hún hann. Mikael ber með réttu nafn erkiengilsins
en samkvæmt kristinni arfleifð hefur hann hlutverk verndarans.17 Mik-
ael erkiengli er af Guði falið að gæta sköpunarinnar og er vegna þessa
kallaður fursti heimsins. Hann henti Satani forðum niður af himni eftir
misheppnað valdarán og í lokabaráttunni á efsta degi er það Mikael sem
fellir Satan (Op 12.7–10). Í 12. kafla Opinberunar Jóhannesar kemur
Mikael auk þess fram sem verndari konunnar og barnsins. En þau eru
táknmynd fyrir söfnuðinn og kirkjuna. Satan eða drekinn er táknmynd
tortímingarafla sem sækja að þeim en Mikael hrekur þau burt.18 Vegna
þessa hlutverks hefur Mikael verið lofaður í kirkjunni sem verndari
TMM_3_2009.indd 113 8/21/09 11:45:37 AM