Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Blaðsíða 28

28 TMM 2009 · 3
B ó k m e n n t a h á t í ð
New Left Review bókina 1968: Marching in the Streets. Það sem gerir sýn þeirra
merkilega er einmitt alþjóðatengingin, hvernig það sem flestir tengja bara við
París, Washington og New York gerðist í raun um allan heim. Við þekkjum það
að hér á landi eru ’68-uppreisnirnar oft bara tengdar fatatísku og hárgreiðslu
og einn áramótadansleikur látinn vera minnisvarði atburðanna, en staðreynd-
in er sú að þetta var alþjóðleg barátta þar sem Spánn, Ítalía, Þýskaland, Brasilía
og Pakistan koma líka við sögu ekki síður en Grikkland, Svíþjóð, Sovétríkin og
Kína.
3
Tariq Ali er fæddur í Lahore í Pakistan árið 1943. Þá tilheyrði Lahore Indlandi
og var undir breskum yfirráðum, en varð hluti af sjálfstæðu Pakistan fjórum
árum seinna. Foreldrar Tariqs Ali voru róttækir menntamenn og afi hans hafði
verið forsætisráðherra í Punjab. Báðir foreldrarnir voru af aðalsættum en
höfðu brotist undan því valdi og í raun afneitað uppruna sínum. Faðir hans
gerðist kommúnisti, þjóðernissinni og trúleysingi. Tariq Ali voru engu að síður
kenndar grundvallarreglur Íslams en til að geta rökrætt þær og andmælt þeim.
Hann lærði við háskólann í Punjab og skipulagði mótmæli gegn einræðis-
stjórninni í Pakistan. Ali Bhutto gerði sér grein fyrir kraftinum í stúdenta- og
verkalýðsbaráttunni á þessum tíma. Þegar hann stofnaði Alþýðuflokk Pakist-
ans reyndi hann að fá Tariq Ali í lið með sér, en honum fannst flokkur Bhuttos
ekki greina sig nógu vel frá trúarhópum og var því ekki með. Til að forðast
handtöku fluttist Tariq Ali til Englands og lærði í Oxford.
Það hafði mikil áhrif á hann að koma til Evrópu. Þar með hófst andstaðan
gegn stríðinu í Víetnam og utanríkisstefnu Bandaríkjanna. Tariq Ali hefur
einnig verið ákafur andstæðingur afskipta Bandaríkjanna af Pakistan, þess
hvernig Bandaríkin hafa stutt hernaðareinræði gegn lýðræði. Á námsárunum
í Englandi tengdist hann sósíalískri baráttu í gegnum blaðið Black Dwarf. Á
þeim tíma gekk hann til liðs við hreyfingu trotskýista og varð einn af leiðtog-
um Fjórða Alþjóðasambandsins. Þótt fyrsta skáldsagan hans sé grínsaga um
hreyfingu trotskýista og fjalli í raun um kreppu þeirrar hreyfingar ber hann
djúpa virðingu fyrir sögu hennar og hefðum og ekki síst þeim persónum sem
settu mark sitt á hana. Þar á ég við menn einsog hagfræðinginn Ernst Mandel,
en hann er greinilega fyrirmyndin að aðalpersónunni í skáldsögunni Redemp-
tion sem nefnd hefur verið. Útgáfan af Street Fighting Years frá 2005 er tileink-
uð minningu Ernsts Mandel sem trúði því að hinn sanni tilgangur lífsins væri
meðvituð þátttaka í mótun sögunnar, einsog tileinkunin hljómar. Tariq Ali
yfirgaf hreyfingu trotskýista vegna stöðnunar og einangrunarhyggju og sér-
staklega vegna þess að hann gat ekki fellt sig við þá stefnu að menntamenn
höfnuðu hlutverki sínu og gengju þess í stað í gegnum verksmiðjuhliðin, en sú
stefna var samþykkt á einhverju alþjóðaþinginu og í ljósi sögunnar má segja að
hún hafi greitt hreyfingunni þung högg. Saga Asíu hefur alltaf verið Ali hug-
leikin sem sést á bókum einsog Can Pakistan Survive? (1983) og The Nehrus
TMM_3_2009.indd 28 8/21/09 12:53:43 PM