Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Blaðsíða 49

TMM 2009 · 3 49
L u i s L ó p e z N i e v e s
útvarpsleikgerð Orsons Wells af vísindaskáldsögunni War of the Worlds var
útvarpað árið 1938.
López Nieves hefur verið ötull lesandi sagnfræðirita frá unga aldri og má
segja að mannkynssagan og sögulegar persónur séu uppspretta ófárra verka
hans. Hann sækir innblástur í sögulega atburði sem hann síðan lagar eftir eigin
höfði. Í grein sinni „La historia como fuente de inspiración literaria“ (Sagan
sem innblástur fyrir bókmenntaverk) segir hann að ólíkt sagnfræðingum séu
rithöfundar ekki bundnir sagnfræðilegri nákvæmi; eina skylda þeirra gagn-
vart nákvæmni sögulegs efnis sé: „Að vera sannfærandi, skemmtilegir […] og
liggja eitthvað á hjarta.“8 López Nieves hefur með tímanum þróað með sér
aðferð sem hann nefnir „umsnúning sögunnar“ og felst í því að „snúa upp á
söguna“, hina opinberu sögu, fylla í eyður hennar, velta fyrir sér hvað hefði
orðið ef …, ef hlutirnir hefðu farið á annan veg. Hann skoðar „rönguna“ á sög-
unni ef svo má að orði komast eða hina hlið hennar. Galdur hans felst í því að
blanda saman sögulegum staðreyndum, upplýsingum úr gömlum opinberum
skjölum og skáldskap. Ekki vakir fyrir honum að skrifa sögulegan texta, held-
ur eins konar andsögu.
Ári eftir birtingu þessarar umdeildu smásögu gaf höfundur hana út á bók,
en nú ásamt ýmsum textum sem höfðu birst í blöðum og tímaritum sem við-
brögð við smásögunni; einnig voru í bókinni söngtextar og lög. Við þetta
breyttist smásagan „Seva“ í eins konar collage-skáldsögu. Þekki lesandi ekki til
umrótsins í kringum söguna á sínum tíma heldur hann að allir textarnir
myndi samstæða heild. Hér er óhætt að segja að raunveruleikinn sjálfur sé orð-
inn að skáldskap og vitnar um það að hinn skáldaði veruleiki Seva er sannur
vegna þess að þjóðin þurfti á slíkum sannleika að halda.
López Nieves einskorðar sig þó ekki við sögulegt efni og aðferðir eins og verk
hans Escribir para Rafa (Skrifað fyrir Rafa, 1997) ber með sér. Þetta er safn níu
smásagna með fjölbreyttu sniði og viðfangsefni þeirra ólíkt, m.a. ást elskenda
sem getur aðeins þrifist að næturlagi en breytist í hatur að degi til, tónlistar-
maður sem nær fullkomnun í hljóðfæraleik sínum til þess eins að snúa baki við
tónlistinni, unglingsstúlka sem þráir að verða fullorðin og leggur sig í líma við
að fylgja ráðum kvennablaða og rithöfundur sem skrifar ástarbréf fyrir vin
sinn. Þar er einnig sagan „El telefónico“ (Símamaðurinn) sem tekur til umfjöll-
unar sambandsleysi á öld boðskipta.9 Í sögunum beitir López Nieves óspart
gálgahúmor og háði sem má teljast aðal hans.
Í La verdadera muerte de Juan Ponce de León (Sannleikurinn um dauða
Juans Ponce de León) sem kom út árið 2000 og ýmsum smásögum sem hafa
birst hér og þar snýr López Nieves sér aftur að fyrrnefndri söguaðferð. Verkið
er safn fimm smásagna sem allar gerast á Púertó Ríkó á 16. öld, þegar Spánverj-
ar réðu lögum og lofum á eynni, og fjalla um þekktar sögulegar persónur. Hér
hefur höfundur tekið að sér að fylla upp í eyður sögunnar og rýna í óþekkta
atburði hennar. Titilsagan fjallar t.d. um það hvernig dauða Juans Ponce de
León, landnámsmanns Púertó Ríkó, bar að í „raunveruleikanum“. Auk þess að
vera landnámsmaður Púertó Ríkó er nafn hans órofa tengt leitinni að Lind
TMM_3_2009.indd 49 8/21/09 11:45:31 AM