Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Blaðsíða 31

TMM 2009 · 3 31
J e s s e B a l l
hvernig maður á að bera sig að við að ganga inn í herbergi: Entering Rooms, a
Grammar and Method. Starfsemi þessi er leyndarmál hans og hjartans ástríða,
við fáum að vita að hann vinnur að riti sem ber nafnið World’s Fair 7 June 1978,
en það á að verða meistaraverkið hans og innhalda teikningar af óbyggjanleg-
um húsum, viðtöl við ófædda listamenn, þekkt og bönnuð orðtök sem kastað
er út í tiltekna vinda, o.s.frv.
Dag nokkurn verður Selah Morse vitni að bílslysi þar sem ung stúlka verður
fyrir leigubíl og atvikin haga því svo að hann fylgir henni á spítalann. Þegar
hún kemst til meðvitundar kemur í ljós að hún hefur misst minnið. En þar sem
ungi maðurinn hefur heillast af fegurð hennar, og er þar af leiðandi fullur
verndartilfinngar og hjálpsemi í hennar garð, þykist hann vera kærasti hennar
og fær að fara með hana heim gegn því að hann passi að hún sofni ekki og
aðstoði hana við að fá aftur minnið. Heimkominn með viðfang ástar sinnar og
lækningar tekur Selah Morse til við að spinna söguþráð sem á endanum gerir
ráð fyrir því að stúlkan sé sú eina sanna Mora Klein sem heimsfræg varð fyrir
að vera fyrsta manneskjan í veraldarsögunni sem gat dregið beina línu fríhend-
is, og gat frá tuttuguogtveggja ára aldri teiknað sömu myndina nákvæmlega
eins, upp á allra minnsta smáatriði, eins oft og hana lysti …
En leiðin að niðurstöðunni (sem ég leyfi mér að efast um að sé sannleikanum
samkvæm, því svo margar útgáfur birtast af sannleikanum á síðum bókarinn-
ar, svo oft er honum snúið á rönguna, hann klipptur upp, litaður og saumaður
upp á nýtt) er undur í sjálfu sér, bókmenntaleg smíð þar sem notaðar eru allar
þekktar aðferðir til þess að vinda sér úr einni sögu í aðra, segja sögu í sögu,
sögu um sögu, ásamt því að nýjar eru fundnar upp við hvert fótmál. Og með
því að gera sagnamennskuna og móður hennar ímyndunaraflið að svo stórri
persónu í verki sínu tekst Jesse Ball að gera veröld þess raunverulega síkvika.
Án þess að nokkurn tímann sé reynt að fela fyrir lesandanum að hann er
staddur í heimi byggðum af orðum, sem fyrst og síðast lýtur lögmálum skapara
síns, lund hans og sérlegri rökvísi, né beðist afsökunar á þeim furðum sem þar
af leiðandi geta gerst og gerast, þá gætir Jesse Ball þess að persónurnar sem
þræða öngstigu hans og leynigöng, endalausar brýr og tröppur sem vinda sig
niður í iður jarðar, þær búi yfir nægu og sönnu tilfinningalífi til þess að við
tökumst á hendur ferðina með þeim, hrífumst eins og þær, og hryggjumst eins
og þær.
Það fór sem mig grunaði er ég hóf ritun þessarar greinar að ég rétt næði að
hreyfa við yfirborði The Way Through Doors. Ég hef enn ekki komist til að
segja frá refafjölskyldunni sem býr í iðjagrænni sveit undir stórborginni eða
gisklistamanninum sem heldur til á strandgötunni á Coney Island og býður
vegfarendum að giska á hvað þeir séu að hugsa. Það og óendanlega margt
annað bíður lesenda sinna í sögu Jesses Ball, bíður þess að sitja eftir í huga
þeirra eins og minning um langan draum. En eitt af brögðum höfundarins er
að brjóta upp sjálfvirkan lestur lesendanna með því að neita þeim um blaðsíðu-
töl, í stað þeirra eru tölustafir úti á spássíum og marka fyrir þeim nítjánhundr-
uð þáttum sem sagan er samansett af, og þannig nær hann að leysa upp form
TMM_3_2009.indd 31 8/21/09 11:45:29 AM