Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Blaðsíða 35

TMM 2009 · 3 35
J u n o t D í a z
myndast milli fólks af ólíkum uppruna og litarhætti og speglast jafnt í stjórn-
arfari sem einkalífi? Er það vitnisburður um fjölmenningu sem ekki gengur
upp og leiðir að lokum til persónulegra harmleikja? Víst er að mikil spenna
ríkir milli kynþátta, stétta og einstaklinga í þessari bók og í lokin virðist Óskar
helst á því að fukú sé ígildi fuck you – og túlki nú hver fyrir sig.
Stíll bókarinnar er sannarlega vitnisburður um þann jarðveg sem hún er
sprottin úr. Höfundur er alls ófeiminn við að sletta spænskum orðum og fyrir
þann sem ekki skilur mikið í spænsku fer því eitt og annað úr hversdagslegum
orðaforða innfæddra fyrir ofan garð og neðan, þótt vissulega megi geta sér til
um sumt. Í rauninni skapar höfundur alveg sérstakt tungumál fyrir sögu sína
og með því nær hann að koma því rækilega til skila að í henni skarast menn-
ingarheimar. Um leið vekja allar þessar spænskuslettur sterka framandleikatil-
finningu hjá óvandabundnum lesanda; hér skiptir bakgrunnur lesandans
miklu. Sögumaður er flaumósa, í frásögn hans ægir öllu saman, götumáli jafnt
sem skírskotunum til klassískra bókmennta, vísindaskáldskapar og kvik-
mynda, sem ætla má að endurspegli tjáningarmáta þess heims sem fengist er
við, alltént vekur mælska sögumanns tilfinningu fyrir hömluleysi og ólgu
meðal þjóðar sem mátt hefur þola harðstjóra og byltingar alla síðustu öld. Höf-
undur finnur þessari mælsku fyrirtaksfarveg með því að byggja bókina að
miklu leyti upp á sögumannsfrásögn fremur en sviðsetningum og samtölum.
Tvískipting sögusviðsins kemur ekki aðeins fram í tungumálinu heldur
notar höfundur líka neðanmálsgreinar óspart, einkum í fyrri hluta bókarinn-
ar. Þar gefur hann lesendum sem ekki eru vel að sér um dóminíska menningu
nánari upplýsingar um menn og málefni. Þetta hægir á frásögninni og klippir
hana í sundur, en eykur hana víddum fyrir þá sem endast til að lesa svo smátt
letur. Reyndar getur maður ekki verið viss um að allt sé sannleikanum sam-
kvæmt í þessum neðanmálsgreinum, þó að þær séu í eðli sínu fræðilegt form,
enda eru þær skrifaðar af einni sögupersónunni. Á forsendum skáldsögunnar
hlýtur þó allt að vera þar sannleikanum samkvæmt.
Og sannleikurinn er sá að í The Brief Wondrous Life of Oscar Wao takast á
menningarheimar á ýmsan hátt. Formgerð bókarinnar segir okkur að Óskar
verði ekki skilinn nema með hliðsjón af ættarsögu sinni í gamla landinu og því
er ósamræmið á milli aðstæðna hans og forfeðra hans helsta átakasvæði bók-
arinnar. Þó að offitan beri vitni um nútímalifnaðarhætti er hann að mörgu
leyti á skjön við bandarískt samfélag og finnur ekki stóru ástina fyrr en hann
snýr aftur til gamla landsins. Ástkonan er meira en áratug eldri en hann, telst
hálfgerð portkona og er þar að auki ofurseld kærasta sem starfar í lögreglunni.
Þessari ástkonu verður Óskar að lúta þótt það kosti hann lífið og allt má það
lesa á táknrænan hátt ef vill, um tengsl brottfluttra við uppruna sinn, eins
mengaður og margslunginn og hann kann að vera.
TMM_3_2009.indd 35 8/21/09 11:45:29 AM