Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Blaðsíða 25

TMM 2009 · 3 25
Ta r i q A l i
einni stjórn. Þegar fólk rís upp í Pakistan heitir öll andstaðan framsókn talíb-
ana í Ríkisútvarpinu og málin ekki greind neitt frekar. Þess vegna þurfum við
skáld einsog Tariq Ali, skáld andstöðunnar, mann sem greinir ástandið, spyr
spurninga og er óhræddur við svörin.
Eftir ’68-uppreisnirnar varð til alþjóðleg samstaða sem stóð undir nafni en
hún er ekki lengur til staðar, þó aftur verði vart við aukna róttækni. Sú rót-
tækni sem nú er að verða til er með allt öðru sniði en sú sem við áður þekktum.
Einsog kreppurnar sem koma óvænt en þó eftir ákveðnu mynstri, þannig er
saga andstöðunnar einnig. Þögn gærdagsins er allt í einu orðin að sönglagi
morgundagsins. Stjórnmálaflokkar og skipulagðar hreyfingar höfða mun
minna til ungs fólks og almennings en áður. Þetta er eflaust bæði jákvætt og
neikvætt. Engar afgerandi hugmyndir um byltingar virðast vera á dagskrá í
dag. Meira að segja í Suður-Ameríku hafa valdabreytingar orðið í kosningum
en í bókinni Pirates of the Caribbean: Axis of Hope (2006) fjallar Tariq Ali um
samhengið í sögu Suður-Ameríku og þær breytingar sem á undanförnum
árum hafa átt sér stað með leiðtogum einsog Hugo Chavez í Venesúela og Evo
Morales í Bólivíu. Róttækni ungs fólks hefur yfir sér stjórnleysingjablæ fremur
en að það laðist að skipulögðum samtökum í anda lenínisma og trotskýisma,
svo eitthvað sé nefnt. Ótal samtök starfa að ótal málefnum. Baráttan fyrir
umhverfisvernd og kvenfrelsi hefur náð sterkri fótfestu. Hópar í kringum
ákveðin baráttumál styrkja sig og efla en skrá sig ekki inn í hið hefðbundna
valdatafl. Baráttufólk þarf ekki lengur að verja neitt ríkisvald eða að sitja fyrir
svörum um framkvæmd sósíalismans. Og þannig má lengi telja.
Undanfarna áratugi hefur kapítalisminn fengið að dafna óáreittur. Was-
hingtonsamkomulagið (Washington Consensus) var sett fram árið 1989 sem
liður í umbótapakka Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og Heimsbankans. Í þessu
samkomulagi má finna kjarnann í hnattvæðingu nýfrjálshyggjunnar, en þetta
samkomulag felur í sér hvernig taka beri á málum kreppuþjáðra þróunarlanda.
Þetta eru einmitt tillögurnar sem hrint verður í framkvæmd hér á Íslandi á
næstu árum. Þær mun landstjóri Alþjóðagjaldeyrissjóðsins kynna fyrir lands-
mönnum eina af annarri og skipa stjórnvöldum að framkvæma, en svona
hljómuðu þær fyrir tuttugu árum: jafnvægi í fjárlögum, engar niðurgreiðslur,
markaðurinn ráði vaxtastiginu, afnám allra viðskiptamúra og hindrana á
erlendum fjárfestingum, þyngri skatta á tekjulága en tekjuháa, einkavæðing
ríkisfyrirtækja, afnám reglugerða um markað, sérstaklega fjármálamarkaði, og
skýra löggjöf til tryggingar á eignarétti. Þetta hljómar svo sem ekkert ólíkt
ályktunum Viðskiptaráðs á Íslandi en upphaflega voru þessar tillögur hugs-
aðar til að markaðsvæða Austur-Evrópu. Mörgum þessum tillögum hafa
stjórnvöld verið að hrinda í framkvæmd í góðri samvinnu við Alþóðagjaldeyr-
issjóðinn, Heimsbankann og OECD. Við höfum heyrt um þetta í útvarpinu en
vitum ekki alltaf um hvað er verið að tala. Með þessum hætti hreiðraði
nýfrjálshyggjan um sig, einsog sjálfsagðar breytingar á reglugerðum. Við skild-
um þær ekki fyrr en allt hrundi.
TMM_3_2009.indd 25 8/21/09 12:53:43 PM