Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Qupperneq 33

TMM 2009 · 3 33
J u n o t D í a z
því hún fjallar einungis að hluta um hina skömmu
ævi Óskars Wao. Bókin er miklu fremur þjóðar-
saga Dóminíska lýðveldisins á 20. öld, sögð í gegn-
um Óskar en þó einkum fjölskyldu hans. Þar sem
þau flækjast á milli Dóminíska lýðveldisins og
Bandaríkjanna fellur bókin undir innflytjenda-
bókmenntir eins og spænskuskotinn textinn ber
með sér. Löndunum tveimur er stillt upp sem and-
stæðum þar sem Dóminíska lýðveldið er fulltrúi
einræðis og kúgunar en Bandaríkin fulltrúi frelsis
og tækifæra að hefðbundnum hætti. Þó örlar á
ofurlítilli kaldhæðni í síðarnefnda tilvikinu enda
virðist maður eins og Óskar ekki eiga sér viðreisnar von þar í landi.
Höfundur biðst hálfpartinn afsökunar á Óskari í upphafi bókarinnar, segir
hann ekki vera eina af þeim hetjum sem fólk sé stöðugt að tala um, hann sé
hvorki íþróttakappi né kvennabósi. Óskar er ljóti andarunginn, ungur maður
sem þjáist af offitu og á í brösum með samskipti við hitt kynið. Spurningin
hvort Óskar muni nokkurn tíma komast yfir kvenmann, sem virðist fremur
spurning um kynlíf en ást hjá ungæðislegum sögumanni bókarinnar (þótt
annað komi kannski á daginn), er eins konar leiðarstef í bókinni. Vandræði
hans eru rakin til þess að ung stúlka sagði honum upp, í kjölfarið fór hann að
fitna og þar sem hann segist hafa ofnæmi fyrir dugnaði tekst honum aldrei að
létta sig að marki sem leiðir til þess að flestar konur sneiða hjá honum. Offita
hans skírskotar ekki einungis til frumhvata heldur líka til stöðu hans í samfé-
laginu, bæði sem offitusjúklings og hörundsdökks innflytjanda; sagan og sam-
hengið sem hann er sprottinn úr virðist hafa gert hann að hálfgerðu viðrini og
sjálfsmyndin er eftir því. Það segir því sitt að konan sem uppfyllir að lokum
drauma hans reynist vera portkona og kostar hann lífið í landi þar sem ofbeldi
er hversdagslegt samskiptamynstur.
Óskar birtist okkur sem sérvitringur, maður sem slær um sig með lærðum
orðum, liggur í bókum og er sískrifandi vísindaskáldskap sem við vitum lítið
um. Saga hans er þó ekki sérlega áhugaverð og gagnast helst sem nokkurs
konar rammi utan um átakanlegri harmsögur. Óskar bliknar t.d. í samanburði
við aðra fræga persónu í bandarískum bókmenntum sem kemur upp í hugann
sökum hugrenningatengsla við titilinn, Francis Macomber í frægri smásögu
Ernests Hemingways, „The Short Happy Life of Francis Macomber“, en vel má
vera að í þessari skírskotun leynist lúmsk skilaboð um samskipti kynjanna sem
eru lengstum á ansi lágu plani í bók Junots, ná varla út fyrir skólapiltsins
draum (í titlinum er líka skírskotun til hins samkynhneigða Oscars Wilde því
Wao er dóminísk afbökun á Wilde). Spurningin um þann ótímabæra dauðdaga
sem boðaður er í titli bókarinnar, verður heldur aldrei sérlega áleitin enda er
Óskar ekki persóna sem okkur er annt um, það er einfaldlega of lítið kjöt á
beinunum þar sem hann er, þrátt fyrir alla fituna. Það má því segja að höfund-
urinn geri miklar kröfur til sjálfs sín; hans verkefni er að halda lesandanum við
TMM_3_2009.indd 33 8/21/09 11:45:29 AM