Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Page 88

Þ o r s t e i n n A n t o n s s o n
88 TMM 2009 · 4
Sóleyjarsögu út á þann hátt, að engu er líkara en hann skammist sín fyrir hana?
Eða: Hvers vegna auglýsir Ragnar ekki Sóleyjarsögu?
Í öðru lagi: Hvaða skýringu á ég að gefa mönnum eins og t.d. Sigurði Nordal,
próf. Jóni Helgasyni? Ég hafði lofað þeim, að ég skyldi senda þeim áritað eintak
af þeirri útgáfu bókarinnar sem kæmi út í einu bindi (hina útgáfuna er maður
auðvitað ekki þekktur fyrir að gefa.) Á ég að segja þeim, að allt strandi á prent-
smiðju og bókbandi, eins og ég hef reynt að segja við flesta aðra hingað til? Eða á
ég ekki láta heyrast frá mér bofs?
Í þriðja lagi: Getur hugsazt, að hin algjöra þögn um Sóleyjarsögu í blöðum og
tímaritum stafi að einhverju leyti af því, að forlagið hafi ekki sent hana slíkum
aðilum til umsagnar? Eða er bókin svona hræðilega slæm, óaktúel, að menn séu
að gera mér „vinargreiða“ með því að þegja um hana? Hvert er þitt svar?
Í fjórða lagi: Getur allt þetta framanskráða stafað af því, að ekkert hafi verið
fyrir bókina gert; hún hafi ekki verið gefin sómasamlega út, lítið sem ekkert verið
auglýst og alls ekki send neinum gagnrýnanda fremur en hún hefði verið þrykkt
upp á grín?
Við skulum alveg sleppa þeirri vinnu, sem á bak við hana liggur, því sú vinna er
mér í senn ánægja og skóli og beinlínis lífsfylling meðan á henni stóð. Sömuleið-
is vil ég taka það fram, að peningaupphæðin fyrir handritið var mér aukaatriði
sem slík; ég var ekki óánægður með prísinn og hefði aldrei orðið, hversu lágur
sem hann hefi verið. En hitt viðurkenni ég, að ég hef ekki verið allkostar ánægð-
ur með frammistöðu þína að öðru leyti sem útgefanda hennar. Þess vegna hef ég
stundum átt bágt með að svara spurningunum hér að framan, bæði í einrúmi
og í viðurvist annarra.
Rithöfundur getur undir ýmsum kringumstæðum orðið ótrúlega varnarlaus.
Ekki fyrst og fremst gagnvart beinum andstæðingum, sem veitast að honum í
ræðu eða riti og ganga hreint til verks. Þeim er tækifæri til að svara, ef höfund-
urinn getur eða nennir. Varnalausastur er hann þegar hann verður fyrir algjörri
þögn; kæruleysi, afskiptaleysi, ómótíveruðum svikum. Mætti ég þá heldur fyrir
mitt leyti biðja um rjúkandi skammir, prívat eða opinberlega. Menn sem koma
fram við mann, eins og sleipir álar í myrkri – það eru ekki menn, sem maður
veit hvar maður hefur. Þar er alveg sama, hvort um er að ræða gagnrýnendur,
bókaútgefendur, kollega eða aðra. Og þetta segir ég þér með fullri virðingu fyrir
álnum sem skepnu.
Fremst í þessu bréfi viðhafði ég orðið impresario. Það var ekki út í bláinn gert.
Útgefandi er höfundinum það sem impresario er hljómlistarmanni eða leikara. Í
rauninni er hvorki mitt né þitt að dæma um það, hvort viðeigandi er, að ég ávarpi
þig með þessu orði.
Áður en þessu tilskrifi lýkur, ætla ég að víkja að atriði, sem ég hef áður minnzt
lítillega á hér að framan. Það er heilsa mín.
Þegar ég segi þér, að hún er einatt miður góð, þá er það ekki gert til að vekja hjá
þér meðaumkun, heldur er um að ræða eitt af því sem ég nefni í upphafi bréfsins
til staðreynda.
TMM_4_2009.indd 88 11/4/09 5:44:41 PM