Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Blaðsíða 139

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2009 · 4 139
raunar vitum við ekki enn hve mikla peninga íslenska ríkið lagði í púkkið – og
þarna skuli samankomið heilmikið af ágætu lesefni eftir ágæta höfunda um
marga ágætustu myndlistarmenn okkar tíma ásamt með myndefni í hæsta
gæðaflokki. Eitt til viðbótar mætti telja Icelandic Art Today til tekna: greinar
skrifaðar á íslensku eru þýddar á ensku af óvenjulegri leikni og smekkvísi.
Efasemdir mínar snúa að því hvernig staðið var að samsetningu þessara
bóka heima í héraði, nánar tiltekið þær forsendur sem ábyrgðarmenn þeirra
lögðu upp með. Þegar fréttist að CIA væri með í smíðum kynningarrit um
íslenska samtímamyndlist í formi greinasafns um fimmtíu frækna fulltrúa
hennar, þótti fleirum en mér hugmyndin dáldið gamaldags. Að því er ég best
veit hafa menn víðast hvar gefist upp á safnritum eða samsýningum þar sem
tilteknu úrvali listamanna er ætlað að varpa ljósi á myndlist heillar þjóðar, og
borið fyrir sig efasemdum um vægi hins „þjóðlega“ í straumkasti alþjóðavæð-
ingar. Auk þess hefur afstæðisstefna póstmódernismans vakið upp hræðslu við
gæðahugtakið, það að gera upp á milli listamanna á grundvelli erindis eða
erindisleysu verka þeirra. Það er ekki að sjá að þeir Schoen og samverkamaður
hans, Halldór Björn Runólfsson, setji fyrir sig efasemdir af þessu eða öðru tagi.
Fyrir Schoen er bókin einfaldlega eins konar „litróf“ (spectrum) samtímalist-
arinnar á Íslandi og HBR tekur í svipaðan streng, og bætir við að alls ekki megi
líta á bókina sem samantekt yfir „fimmtíu bestu“ listamenn landsins af yngri
kynslóð.
En vöntun á frekari lýsingu á aðferðafræði þeirra félaga, misvísandi yfirlýs-
ingar HBR í fjölmiðlum um þær forsendur sem réðu vali listamanna – t.a.m.
mátti á honum skilja að þeir sem væru duglegir að kynna sig í útlöndum hafi
haft einhvern forgang, sömuleiðis lét hann að því liggja að bók þeirra væri
mótvægi við of mörgum veglegum bókum um óverðuga listamenn á íslenskum
markaði – og ekki síst gloppurnar í sjálfu valinu, gerir að verkum að Icelandic
Art Today hlýtur að kom þorra lesenda fyrir sjónir sem tiltölulega tilviljunar-
kennt val tveggja sjálfskipaðra sérfræðinga. Óneitanlega er það fyrirhyggju-
eða dómgreindarleysi af þeim Schoen og HBR að baktryggja sig ekki með
hlutlægri verklýsingu eða skipan valnefndar, þar sem ganga mátti að því vísu
að í okkar litla þjóðfélagi mundi opinberlega kostað og útgefið „úrval“ af þessu
tagi auka enn frekar á það sundurlyndi sem fyrir hendi er í hinum stóra hópi
íslenskra myndlistarmanna. Og álitamál hvort HBR hefði, stöðu sinnar vegna,
átt að taka þátt í samsetningu þessarar bókar án varnagla af því tagi.
Þreytt og snubbótt
Talandi um gloppur, þá er auðvitað margt í vali þeirra tvímenninga sem ekki
þarfnast sérstakrar réttlætingar. Skárra væri það. Nokkrir myndlistarmenn
fæddir eftir 1950 hafa klárlega stimplað sig inn í íslenska samtímalist með svo
afgerandi hætti að ekki verður framhjá þeim gengið. Enda eru þau öll á vísum
stað í þessari bók: Eggert, Georg, Gabríela, Helgi Þorgils, Hlynur, Hrafnkell,
Ólöf, Rúrí, Steingrímur, Tumi og Co. En hví ekki býsna aðsópsmiklir jafnaldr-
TMM_4_2009.indd 139 11/4/09 5:44:47 PM