Tímarit Máls og menningar - 01.11.2009, Blaðsíða 131

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2009 · 4 131
Þær geta horft á lygarnar flögra allt um kring, suðandi moskítóflugur í næturhúmi,
augað greinir eina af þúsund eins og njósnara sem afhjúpar sig svo hinir megi þrífast.
Suðið ærir hlustirnar. Taugarnar þenjast við að fálma út í rökkrið. Grunurinn ágerist
að ein hafi náð að stinga. Að glæpur hafi verið framinn.
Mögulega glæpir.
Hvers er að benda? (255)
Minningarnar sem vitnað er til eru burðarstólpi sögunnar, en sú allsherjarupp-
lausn sem þarna gerir vart við sig um skilgreiningu og eðli hins glæpsamlega
getur talist lýsandi fyrir bókina. Sama á við um þann áberandi stað sem
áhyggjum af peningum og hinu hversdagslega striti er fenginn í þessum loka-
orðum. „Glæpurinn“ – hver svo sem hann er – er skýrlega ekki slitinn úr sam-
hengi við hið daglega líf, eins og snarkið í pönnunni sýnir, og að sama skapi er
spurt hver eigi skilgreiningarréttinn á góðu og illu en hann liggur vitanlega
glæpafléttum til grundvallar. Allt er þetta birtingarmynd þess hvernig róttæk-
ur sjálfsögulegur viðsnúningur einkennir nálgun Auðar að sakamálasagna-
forminu.
5.
Í upphafskafla bókarinnar rekur Sunna augun í tilkynningu í blaðinu þar sem
auglýst er eftir ungri konu sem horfið hefur sporlaust. Hér er um að ræða
gamla vinkonu Sunnu, Arndísi, en þær höfðu kynnst á námsárum sínum í
Barcelona áratug fyrr, en borgin, líkt og tilvitnunin hér að ofan gefur til kynna,
skiptir umtalsverðu máli í framvindu sögunnar. Vinskapurinn var náinn því
þær leigðu saman íbúð. Ólíkari gátu tvær vinkonur þó ekki verið. Arndís var
sjálfsörugg og heillandi, sjarmeraði heiminn og vafði um fingur sér, en Sunna
var eins og sól á bakvið ský, dauf og hálfósýnileg í samanburði (eins konar vetr-
arsól, jafnvel, af henni stafar ekki mikill „hiti“). Arndís var lífsreynd, hún hafði
þegar kortlagt veröld sína, Sunna var saklaus og samskipti hennar við umhverf-
ið fálmkennd. Það þarf því ekki að koma á óvart að vináttan sem þarna varð til
reyndist ekki grundvallast á jafnrétti eða gagnkvæmri virðingu, heldur var
sem Sunna yrði eins konar lærisveinn Arndísar, viðfang menningarlegs upp-
eldis, litlausa viðhengið sem dró fram fjölbreytni og litadýrð foringjans.
Reyndar mætti túlka sambandið á jákvæðari máta – Arndís er gædd gríðarleg-
um lífskrafti og enginn vafi leikur á því að „sýn“ hennar á umhverfið er langt-
um frjórri en heimsmynd Sunnu – en aðferð söguhöfundar miðar við að draga
hægt og rólega fram ákveðin vafasöm einkenni svo niðurstaða um eðli sam-
bandsins verður aðeins til í þrepum í framvindu sögunnar. Framan af er sam-
verustundum Sunnu og Arndísar í Barcelona lýst í nostalgískum ljóma, en slík
endurlit brjóta upp nútíð sögunnar á sama tíma og þau endurspegla huglæga
þætti í fari Sunnu; mitt í þrengingum núsins leitar hugur hennar aftur í tím-
ann, en því samhliða er fortíðin rannsökuð og endurskoðuð. Fréttin af hvarfi
Arndísar leggst skiljanlega illa í Sunnu, hún verður áhyggjufull. Það er þó e.t.v.
TMM_4_2009.indd 131 11/4/09 5:44:46 PM