Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Síða 26

H j a l t i S n æ r Æ g i s s o n
26 TMM 2011 · 2
vandamálum sem upp koma í glímunni við orð og hugmyndir. Fimmti
hluti „East Coker“ er að miklu leyti lagður undir þetta og þar má til
dæmis sjá að verki hefðarhugmyndina sem nafn Eliots er svo rækilega
tengt:
… And what there is to conquer
By strength and submission, has already been discovered
Once or twice, or several times, by men whom one cannot hope
To emulate –
[…]
For us, there is only the trying. The rest is not our business.29
Það sem hægt er að sigra með styrk eða auðmýkt hefur þegar verið upp­
götvað. Hér talar Eliot fyrir hönd nútímaskálda sem geta ekki vonast til
að líkja eftir gömlu meisturunum – fyrir nútímaskáldin er ekkert hægt
að gera nema reyna.
Í þeim hluta „East Coker“ sem hér er vitnað til vekur athygli að Eliot
velur myndmál hernaðar sem umgjörð umræðunnar um skáldskapar­
listina: Efniviður skáldskaparins er hjá honum „það sem þarf að brjóta
undir sig“ („what there is to conquer“). Myndhvörfunum er haldið í
gegnum allan fyrri helming kaflans; skáldið talar um „herdeildir geð­
hrifa“ („squads of emotion“), starfi skáldsins er lýst sem „bardaga til
að endurheimta það sem glataðist“ („the fight to recover what has been
lost“) og „árás á hið óskýra“ („a raid on the inarticulate“). Öllu frið­
sælli er tónninn í kvæði Hannesar Sigfússonar, „Vetrarmyndum úr lífi
skálda“, þar sem þessari sömu baráttu er lýst. Hannes fjallar um sama
vonleysislega baslið og Eliot en hefur líkingu af sjómennsku og fisk­
veiðum:
Djúpt sefur þú í djúpi mínu
Og dumbrautt kvöldskin blóðs míns sveiflar geislasnörum
í gegnum auð og barkarlituð fiskinetin
Þau ná of grunnt, þú sefur dýpra30
Hér mætti staldra við og reyna að geta sér til um skýringarnar á hvoru
tilviki um sig. Ljóð Eliots er ort á stríðstímum, fregnir af vopnuðum
átökum stórþjóða eru daglegt brauð. Sem dyggur þegn Bretaveldis (og
höfuðskáld þess á efri árum) virðist Eliot gangast upp í þeim kröfum
sem gerðar eru til hans: Samstaða þjóðarinnar er höfuðatriði í stríði,
stétt með stétt skal þá leggjast á eitt um að styðja þá sem leggja líf sitt