Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Síða 28

H j a l t i S n æ r Æ g i s s o n
28 TMM 2011 · 2
The knowledge imposes a pattern, and falsifies,
For the pattern is new in every moment
And every moment is a new and shocking
Valuation of all we have been.36
[…]
… one has only learnt to get the better of words
For the thing one no longer has to say, or the way in which
One is no longer disposed to say it.37
Í lokahluta „Little Gidding“ eru ljóðið og mannkynssagan borin saman.
Hvort tveggja er heild sem samsett er úr mörgum einingum: Ljóðið úr
orðum og setningum, og mannkynssagan úr mannslífum. Hver manns­
ævi hefur visst vægi fyrir framgang sögunnar, rétt eins og hver setning
skiptir máli fyrir heild ljóðsins: „Every phrase and every sentence is an
end and a beginning“.38 Þetta er í samræmi við það tímaskyn sem er
grunntónninn í „East Coker“, þar sem segir: „In my beginning is my
end“.39 Líf mannsins er þá í einhverjum skilningi eins og ljóð.
Í öðru erindi „Vetrarmynda úr lífi skálda“ standa þessi orð:
Ef ósjálfrátt líf mitt er líf
sem leysir grímu frostsins af rúðum hússins
eins og lækir spretti undan fingrum sólarinnar
hvað yrði þá ekki ef orð mín svifu sem fuglar
í hlýjum andblæ nýrrar lífsvitundar?40
Um þennan stað sagði Hannes sjálfur: „… þar var hugtakið vetur notað
sem tákn kalda stríðsins og lýst vanmáttugri leit skálda að lifandi orðum
til að „leysa grímu frostsins af rúðum hússins““.41 Það er eins og ekki sé
gerður greinarmunur á hugtökunum ljóð og líf í þessu erindi Hannesar
– þetta tvennt rennur á einhvern hátt saman. Tilfinningin sem setur
svip sinn á „Vetrarmyndirnar“ er sú að umhverfi mannsins sé kalt og
lífvana (þar ríkir vetur) en listin veiti honum aðgang að hlýrri og betri
heimi (lífinu): „við þjáðumst af heimþrá til horfins sumars“.42
Form og vísanir
Höfuðeinkenni módernískrar ljóðlistar er hið frjálsa og óbundna form
en þar með er ekki öll sagan sögð. Módernísk ljóð eru oft rytmísk
þótt rím og stuðla kunni að skorta og þau nýta sér jafnframt gamla
bragarhætti beint og óbeint. Þessa sér stað bæði hjá T.S. Eliot og Hannesi