Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Page 38

G u ð r ú n H e l g a d ó t t i r
38 TMM 2011 · 2
Hann var fæddur og uppalinn þar sem brimið er í almætti sínu, og líklegt þykir
mér, að hún mamma hans hafi horft á brimið, þegar hún gekk með hann, því að
augun í honum voru alveg eins og brimið, eða það fannst mér. Þegar hann var
glaður, þá voru þau eins og brimið í sólskini, en þegar honum var þungt í skapi,
þá voru þau eins og brim í óveðri. Ég sagði þetta við hann, og honum þótti gaman
að því.
Það var í júlí 1915 hérna í Reykjavík í Þingholtsstræti 18, að ég var heima í
stofunni uppi á lofti. Þá var barið að dyrum, og ég fór til dyra, og Angantýr stóð
þarna, fallegur í ljótu görmunum sínum. Hann var hreinn og snyrtilegur. Mér
finnst sóðalegt fólk hryllilegt.
Jóhann mun hafa verið að óska eftir að gerast kostgangari hjá Elínu en
hún seldi fæði sér og börnum sínum til viðurværis. Og hún segir svo
frá:
Þó að Angantýr væri fátæklega til fara, þá varð ég þess brátt vör, að hann átti
nokkuð, sem aðrir áttu ekki, þeir er betur voru klæddir, en það var fannhvítur
fjaðurhamur. Í hann gat hann brugðið sér, hvenær sem hann vildi, og flogið í
honum til „Logalanda, þar sem eldurinn aldrei deyr og allar klukkur standa“.
Ljóst er að með Jóhanni og Elínu tekst náin vinátta. Henni segist svo
frá:
Angantýr átti heima á Kárastíg 11. Hann bjó með vini sínum, Helga Þorkelssyni,
sem var skjól hans og skjöldur, bæði fyrr og síðar. Við Angantýr áttum mörg
spor á Skólavörðustígnum, því að oft var ég heima hjá honum, en miklu oftar var
hann hjá mér. Enginn dagur var okkur nógu langur, – einn dagur sem þúsund
ár og þúsund ár sem einn dagur. Ég átti lítið kver, sem heitir „Nanna“, Jón
Ólafsson gaf það út. Í því var kvæði eftir Valdimar Ásmundarson, kveðið í stíl
miðaldaþjóðkvæða. Mig langaði að gefa Laufeyju Valdimarsdóttur kverið vegna
kvæðisins, en tímdi ekki að missa kvæðið og bað Angantý að skrifa það upp fyrir
mig. Þetta var kvöldið 17. ágúst 1915, í rauðu stofunni. Hann skrifaði kvæðið
með sinni fallegu rithönd, en varð um leið svo hrifinn af þjóðsagnablænum á
kvæðinu, að hann skrifaði á sama blað vísuna „Máninn líður“.
Oft sagði hann mér sögur eða fór með kvæði. Eitt kvöldið heima hjá mér las
hann kvæðið um „Agnete og Havmanden“.
Við vorum tvö ein í stofunni og hann hafði kvæðið yfir í lágum rómi, en mál­
rómur hans er sá fallegasti, sem ég hefi heyrt. Hann fór yndislega fallega með
kvæðið. Þá fann ég allt í einu með hug og hjarta, að það var líkt á komið með mér
og konunni í kvæðinu, og það greip mig sár kvöl. Þó að ég væri engum öðrum
manni bundin, þá átti ég skyldur að inna af hendi. Ég stillti mig um að segja
honum það, því að ég vissi vel, að það myndi særa hann. Hann þoldi margar
skapraunir mín vegna, og nú er mér það fyllilega ljóst, hvað honum hefir þótt
vænt um mig, að hann skyldi ekki hrökklast í burtu. Þegar einhver ósköpin gengu