Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Qupperneq 76

E m i l H j ö r va r P e t e r s e n
76 TMM 2011 · 2
fram í þokukenndum skilum þjóðarrýmisins og tvíbentum einkennum
tímalaganna. Tungumál menningarinnar og samfélagsins er statt á
sprungum nútíðarinnar þar sem hefðbundið myndmál um fortíð
þjóðarinnar verður til.“5 Þannig að hægt er að fullyrða að ef ein­
staklingur er fastur innan síns þjóðarrýmis mun hann ekki öðlast það
sögumannseðli sem er skilgreint af Benjamin. En síðar, þegar Bhabha
vísar til ritgerðar Benjamins, bætir hann við: „Á jaðri nútímans, á óyfir­
stíganlegum ystu mörkum frásagnarinnar, mætum við spurningunni
um menningarmismun sem ber vitni um margbreytileika þess að lifa
og skrifa þjóðina.“6 Með því að fást við vandamál sem varða þjóðerni er
skáldsagnahöfundur kominn stóru skrefi nær því að fá snert af sögu­
mannseðlinu, og þar af leiðandi er líklegra að hann verði betri höf­
undur. Rithöfundurinn í skáldsögu Llosa hefur hvorki horfst í augu við
þjóðerni sitt né unnið úr því, hann ráfar um aðra menningarheima með
brostna sjálfsvitund og er þess vegna langt frá þeim fjölmenningarlega
skilningi sem þarf til að skrifa merkingarbærar skáldsögur.
Að undanskildu meginþemanu um frásagnarlist eru þemun þjóðerni,
sjálfsvitund og goðsagnir mjög svo sýnileg í The Storyteller eftir Llosa,
og í raun spinnast þau saman og halda uppi meginþemanu. Eftir því sem
sagan æxlast byrjar Rithöfundurinn að sjá mikilvægi menningar eigin
lands og í leiðinni gerir hann sér grein fyrir því hversu margþætt sjálfs­
vitund hans sé, bæði í þjóðlegum og alþjóðlegum skilningi.
Hann er Perúmaður af spænskum uppruna. Hann er fræðimaður
með akademíska menntun og þjálfun, og hann er rithöfundur – hann
lítur nánast á sig sem gáfumann af evrópskum uppruna. Hann er stað­
settur í Flórens, þýðingarmiklum stað fyrir vestræna menningu. Hann
leitar eftir einhverju í Evrópu til að samsama sig við, reynir að komast
nær vestrænu kanónunni. Skáldsagan hefst á þessum orðum: „Ég fór til
Flórens til að gleyma Perú og Perúmönnum í smástund, en skyndilega, í
morgun, þröngvaðist mitt lánlausa land upp á mig á einstaklega óvæntan
hátt“ (MVL: 3). Orðavalið er áhugavert: „lánlaus“ og „að þröngva“. Það
er greinileg írónía hér á ferð, því eftir að hann hefur rakið minningar
sínar í sögunni gerir hann sér grein fyrir því – þótt hið spænska Perú
hafði séð það svart – að þeir sem eru raunverulega lánlausir eru frum­
byggjarnir. Hann vissi það að sjálfsögðu en hafði bælt þær hugsanir og
tilfinningar. Machiguenga­fólkið hafði þjáðst gegnum aldirnar síðan
Spánverjar námu land í Perú. Þessi „þröngvun“ verður því lánsamur
atburður vegna þess að Rithöfundurinn þroskast sem eintaklingur og
rithöfundur.
Áður en Rithöfundurinn leit á ljósmyndina var hann blindaður af