Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Qupperneq 84

H e i m i r Pá l s s o n
84 TMM 2011 · 2
voru svo hátt skrifaðir að til að mynda þýsk skáld nutu takmarkaðrar
virðingar í heimalandi sínu, þar sem Friðrik 2. af Prússlandi leit niður á
innfædd skáld og þýska menningu og kallaði til franska póeta. Sama ár
og Klopstock fær boð um að gerast danskt hirðskáld kemur Voltaire til
Þýskalands að yrkja. Engir voru spámenn í sínu heimalandi þá fremur
en oft ella. Það er hins vegar líka athyglisvert að áhugi þýskumælandi
þjóða á enskum bókmenntum um þessar mundir virðist verða til
verulegrar endurnýjunar í þýskum bókmenntum. Einn þeirra mektar­
manna sem hrifust fyrst af Messíasarsöngvunum var til að mynda
bókmenntapáfinn Johann Jakob Bodmer (1698–1783), prófessor við
háskólann í Zürich, maður sem meðal annars hafði gert þýska lausa­
málsþýðingu af „Paradise Lost“. Þar fann Klopstock mikilvæga fyrir­
mynd en hann sótti líka margt til annarra enskra skálda og enskrar
fagurfræði.
Í ljóðagerð Klopstocks virðast reyndar ensku áhrifin hafa fundið sér
skemmtilega samleið með öðrum áhrifum, þar sem er forrómantísk
aðdáun hans á norrænum goðafræðum og skosk­gelískum ossíanisma.
Það rann allt saman og féll í ljúfa löð eins og til að mynda kemur fram
í fyrsta erindi kvæðis sem upphaflega hét „An meine Freunde“ en við
endurskoðun „Vingolf“:
Wie Gna im Fluge, jugendlich ungestüm
Und stolz, als reichten mir aus Iduna’s Gold
Die Götter, sing’ ich meine Freunde
Feiernd in kühnerem Bardenliede.
Hér syngur hinn ossíanski „bard“ og nefnir til sögu Gná og Iðunni
með gullin epli sín. Vísast hefur Klopstock fyrst kynnst norrænu goða­
fræðinni í Resensútgáfunni með latínuþýðingu 1665 þótt mest beri á
norrænum áhuga hans á síðara skeiði, eftir Kaupmannahafnarvistina, og
þá kemur vitanlega margt fleira til greina. Kvæði hans um valkyrjur og
fleiri tignar persónur eru talin ein helsta kveikja þeirrar hrifningaröldu
sem síðar gekk yfir og við getum ýmist lofað eða bölvað eftir því hvaða
birtingarform hennar í þýskri menningu við hugleiðum.
Norrænum bókmenntum var það svo líklega happ að Klopstock
skyldi dveljast svo lengi í Kaupmannahöfn, því svo er fullyrt að frá
honum hafi Johannes Ewald fengið hug og dug til að gerast einna fyrstur
manna atvinnuskáld í Danaveldi, og helga sig köllun sinni óskiptur.
Um hlut Klopstocks í þýskri bókmenntasögu eru menn ekki á einu
máli. Stundum er sagt að hann sé dæmi um þess konar skáld sem meira