Tímarit Máls og menningar - 01.05.2011, Blaðsíða 134

D ó m a r u m b æ k u r
134 TMM 2011 · 2
Rúnar Helgi Vignisson
Hveragerði eða
Þórshöfn?
Huldar Breiðfjörð. Færeyskur dansur.
Bjartur, 2009.
Færeyskur dansur eftir Huldar Breið­
fjörð ber undirtitilinn „ferðalýsing“ og
við fyrstu sýn virðist óþarfi að bera
brigður á það. Huldar lýsir komu sinni
til Færeyja í febrúar 2009 og virðist
helsti hvatinn að ferðinni hafa verið sá
velvilji sem færeyska þjóðin sýndi
Íslendingum eftir hrun, „þeir virtust
ekki geta hætt að bjarga okkur“ (24),
eins og segir í bókinni. Huldari rennur
blóðið til skyldunnar og ákveður að
rannsaka þessa þjóð: „Það var eitthvað
sem ég gat gert – sjálfur ferðamaðurinn“
(25), segir hann.
Frásögn Huldars er trúverðug.
Honum tekst ágætlega að gera grein
fyrir því sem fyrir augu ber, dregur upp
ljóslifandi myndir af eyþjóð sem honum
finnst vera á sérkennilegum stað í hug­
anum, „ýmist í kunnuglegri fjarlægð eða
framandi nálægð“ (25). Fljótlega tekur
hann að gantast með sjálfan sig sem
„hinn vana ferðalang“ og bókin verður í
aðra röndina að úttekt á stöðu hans.
Huldar brýst aldrei út úr hinu takmark­
aða hlutverki ferðalangsins sem sér allt
utan frá og hefur viðmiðin meðferðis.
Honum virðist ekki sérstaklega í mun
að grafast fyrir um orsakir hlutanna og
ekki er að sjá að hann hafi kynnt sér
fyrirheitna landið að marki áður en
hann lagði af stað eða eftir að ferðinni
lauk. Hann er ekki heldur sérlega ágeng­
ur ferðalangur og hefur eiginlega meira
af Íslendingum að segja en Færeyingum.
Einu sinni kemst hann þó í kynni við
Færeying, gamlan sjómann, fær að gista
hjá honum og róa með honum eftir
beitukóngi.
Bera má aðferð Huldars saman við
aðferð Runólfs Ágústssonar í bókinni
Enginn ræður för, reisubók úr neðra, en
þar lýsir Runólfur nokkurra vikna
ferðalagi um Ástralíu. Hann hefur
greinilega lesið sér vel til áður en hann
lagði af stað og því verður ferðin að
hluta til markviss leit að merkisstöðum,
ekki tilviljankennt ráf. Hann uppfræðir
lesandann jafnóðum sem hægir á leiðar­
lýsingunni. Þegar hann kemur á slóðir
Jörundar hundadagakonungs birtist t.d.
alllöng greinargerð um ævi hans og
störf og gleymist þá ferðalagið á meðan.
Hann fjallar líka talsvert um stöðu
frumbyggja í Ástralíu. Í lok bókarinnar
birtir Runólfur sex síðna heim ilda skrá
sem sýnir hve ítarlega hann hefur lesið
sér til.
Huldar fer á hinn bóginn afskaplega
fínt í að bæta inn utanaðkomandi upp­
lýsingum og þarf því enga heimildaskrá.
Hann segir frá öllu á afslappaðan og
stundum svolítið hnyttinn hátt. Hann
gerir sjálfan sig að persónu, eins og
Runólfur, og fylgir lögmálum persónu­
sköpunar að því leyti að hann hik ar
ekki við að opinbera eigin breyskleika,
með þeim árangri að persóna hans verð­
ur trúverðugri. Þetta er ekki tíðinda­
mikil ferð en frásögnin heldur manni
samt vel, ekki síst fyrir það að Huldar
skrifar hana eins og skáldsögu, notar
sviðsetningar og samtöl og er athugull.
Allt verður þetta því læsilegt og sann­
ferðugt.
Þangað til við komum að næstsíðasta
kaflanum. Þá birtist allt í einu skáletrað
dagbókarbrot sem virðist skrifað á Hótel
Örk í Hveragerði. Þar vinna þeir Högni
og Danni en menn með þeim nöfnum
hafa verið fyrirferðarmiklir í Færeyja­
frásögninni. Höfundurinn segist síðan