Tímarit Máls og menningar - 01.11.2011, Side 116

Á d r e p u r
116 TMM 2011 · 4
kommúnismi og kapítalismi sem takast á í
þáttunum … heldur sjálfið, dulvitundin og
yfirsjálfið (bls. 84) einnig segja þeir á sömu
síðu: en samkvæmt hugmyndum [Freuds]
byggist sálrænn búnaður mannsins á þremur
nátengdum fyrirbærum: sjálfinu, það­inu
eða dulvitundinni og yfirsjálfinu . Þessi
skilningur er ekki alveg réttur. Samkvæmt
Freud er þaðið ekki sama og dulvitund því
dulvitund sé meira en bara þaðið. Í dulvit­
und búi einnig að hluta sjálfið og yfirsjálfið.
Greinargóða lýsingu á þessu má fá í A. Ross
(1987). Personality: The scientific study of
complex human behavior. New York: Holt,
Rinehart and Winston, bls. 83–88. Af grein
Andra og Steinars er þó alveg ljóst að Ólafur
á að vera fulltrúi þaðsins – enda er honum
teflt á móti Georg og Daníel hvað eftir annað
í greininni – rétt eins og Freud gerir með
þaðið, sjálfið og yfirsjálfið.
8 Sigurjón Björnsson (1983). Sálkönnun og
sállækningar. Reykjavík: Hið Íslenska Bók­
menntafélag. Bls. 20.
9 Ibid.
10 Andri og Steinar, Næturvaktin: Íslensk sál-
greining?, bls. 84–85.
11 Sigurjón Björnsson. Sálkönnun og sállækn-
ingar, bls. 42–47.
12 Andri og Steinar, Næturvaktin: Íslensk sál-
greining?, bls. 86.
13 Sigurjón Björnsson, Sálkönnun og sállækn-
ingar, bls. 20, 40.
14 Andri og Steinar, Næturvaktin: Íslensk sál-
greining?, bls. 93.
15 Er hér átt við það sem er þýtt á ensku sem
oral character, anal character og phallic
character. Sjá nánar í A. Ross (1987). Person-
ality: The scientific study of complex human
behavior. New York: Holt, Rinehart and
Winston. Bls. 100–101.
16 Næturvaktin. Þáttur #3, 11. mínúta.
17 Sigurjón Björnsson, Sálkönnun og sállækn-
ingar, bls. 20.
18 Næturvaktin, þáttur #1, 10. mínúta.
19 Andri og Steinar, Næturvaktin: Íslensk sál-
greining?, bls. 83.
20 Ibid.
21 S. Freud (1933/1997). Nýir Inngangsfyrir-
lestrar um sálgreiningu. Sigurjón Björnsson
þýddi. Reykjavík: Hið Íslenska Bókmennta­
félag. Sigmund Freud, The interpretation
of dreams. A. A. Brill þýddi. Hertfordshire:
Wordsworth Classics of Literature.
22 A. Ross (1987). Personality: The scientific
study of complex human behavior, bls. 87.
23 S. Freud, The interpretation of dreams.
Einkum kafli 7, hluti B.
24 S. Freud (1916–1917/1995). Inngangsfyrir-
lestrar um sálkönnun. I og II hluti. Sigurjón
Björnsson þýddi. Reykjavík: Hið Íslenska
Bókmenntafélag. Sjá einkum fyrirlestra 1–4.
25 Í grein Andra og Steinars er sterklega gefið í
skyn að þetta tvennt sé það eina sem er nýtt
í baráttunni (þ.e., rannsóknum og meðferð)
við sálrænum vandkvæðum, sem er rangt.
26 Andri og Steinar, Næturvaktin: Íslensk sál-
greining?, bls. 83.
27 Ibid, bls. 83, 86 og 87.
28 Enda er ítrekað rætt um kenningar Freuds í
greininni og ekki er tiltekið að hugmyndir
höfundanna snúist um nýrri meðferðarform.
Má þá gera ráð fyrir að þeir eigi við meðferð
svipaða þeirri sem Freud stundaði.
29 Sjá kafla 10–19 í C R. Snyder og R. E. Ingram
(ritstj.), Handbook of psychological change.
New York: John Wiley & Sons. inc.
30 Sjá t.d. í R. E. Ingram, A. Hayes og W. Scott
(2000) Empirically supported treatments. Í
C R. Snyder og R. E. Ingram (Ritstj.), Hand-
book of psychological change. New York:
John Wiley & Sons. inc. Þetta sterka viðhorf,
um að meðferð sem er notuð eigi að skila
árangri og að rannsóknir hafi sýnt það, er
ekki eingöngu komið til vegna peningasparn­
aðar, heldur eru líka hafðir í huga hagsmunir
þeirra sem sækja meðferð: Að í raun sé verið
að hjálpa þeim það sé þeirra réttur.
31 Hér mætti mótmæla og benda á fjölda til­
fella þar sem fólk fær bata af meðferð. Það er
vissulega nóg til af einstaklingstilfellum (þ.e.
sögusagnir og slíkt; anecdotal evidence) þar
sem fólk hefur læknast. Það er alltaf nóg til
af þeim, sama hversu góð eða vond meðferð­
in er (hér eiga sálgreining og hefðbundnar
meðferðir auðvitað nóg af dæmum). En
það er ekki víst að fólk læknist vegna með­
ferðarinnar, heldur getur verið að lækningin
komi til vegna einhvers annars. T.d. getur vel
gerst að mjög þunglyndur einstaklingur jafni
sig í meðferð, en það þarf ekki að vera með­
ferðinni að þakka, heldur getur umhverfið
(t.d. annað fólk, meiri birta) eða einhverjir