Tímarit Máls og menningar - 01.02.2015, Blaðsíða 28

A n a S t a n i c e v i c
28 TMM 2015 · 1
skroppinn í faðmi hennar á meðan hún gefur honum „vampírukoss“ og
sýgur úr honum líf og orku. Maðurinn er líflaus afturganga sem kvenlegi
ránfuglinn setur klær sínar í.19 Og Sóla Guðb- er lík henni, hún er vampíra.
Þessi eina kona í lífi Mána Steins, burtséð frá móður sem er löngu dáin og
gömlu konunni sem er fóstra hans, vekur aðdáun og hræðslu hjá honum.
Hann sér hana úr fjarlægð frá „felustað“ (bls. 41) sínum. Hann vill ekki
vera fórnarlamb „vampírukoss“ hennar, en samtímis finnst honum hún
aðlaðandi. Hann þorir ekki að láta sjá sig þegar hún kallar á hann, hann
þorir ekki að snerta hana og guðdómleika hennar. Það er engin tilviljun að
hann kallar hana Sólu Guðb-. Og eins og konan í skilningi Munchs geta bæði
hún og Irma Vep „brugðið sér í þúsund gervi og eru í senn „Allar konur“ og
„Konan eina“ – jafnvel þegar þær eru í jakkafötum og með bindi“, eins og
segir í skáldsögunni.20
1.5 Aðdráttarkraftur í svart-hvítu
Þar að auki felast andstæðurnar ekki bara í kvenmyndinni, heldur líka í
togstreitunni á milli Mána Steins og Sólu Guðb-. Hann heitir Máni og hún
Sóla. Nafnið hans táknar nótt og hennar dag. Hann er myrkrið og hún er
ljósið. Karlmaður og kona eru oft borin saman og sýnd eins og andstæður í
listaverkum Munchs, og þá gjarnan sem dökkt og ljóst.21 Í steinþrykki hans
„Aðdráttarkraftur II“ eru karl og kona sett andspænis hvort öðru; hann er
svartur og hún hvít. Þetta er minni sem gengur í gegnum fleiri verk hans,
eins og til dæmis „Losun“ þar sem konan er alhvít, hárið hennar og kjóllinn,
Blóðsuga (1893–94)
Madonna (1894)