Tímarit Máls og menningar - 01.02.2015, Blaðsíða 97

Te d H u g h e s o g Í s l a n d
TMM 2015 · 1 97
ætla að vandinn í skandinavísku þýðingunum á Birthday Letters hafi stafað
af skorti Skandinavanna á írsku ljóðablóði. Nokkuð er ljóst að norska
þýðingin hefur verið unnin hratt til að græða á henni fremur en að þjóna
Þalíu; hún var gefin út sama ár og frumtextinn.11 Sænski þýðandinn fékk
aukaár við vinnu sína, enda er hún mun trúrri upprunalega textanum .12
Og danska þýðingin stendur þeirri sænsku líka langt að baki.13. Þó virðist
sænska þýðingin gjalda fyrir það að talsverð orka hefur farið í að skrifa
formála og skýringagreinar. Faber and Faber gaf mér ekki leyfi fyrir slíku
í íslensku útgáfunni, verkið skyldi líta út eins og Ted Hughes gekk frá því
á frummálinu. Auk þess vantar eina blaðsíðu í sænsku útgáfuna, sem sé
tileinkun Teds til barna þeirra Sylvíu og hans: „For Frieda and Nicholas“.14
Prófarkalesturinn er heldur ekki sérlega góður; í „The Beach“ stendur „Now
I wanted to show you“ en á sænskunni er þetta svona: ,Nu ville jeg jeg vise
dig  ‘ ,Nú vildi ég ég sýna þér‘.15 Og verið getur að norski þýðandinn sé ölkær
maður en það réttlætir ekki að breyta „blue mug“ í ölkrús (,ølkrus‘).16
Í ljóðaþýðingum má engu orði vera ofaukið því öll orð í góðum ljóðum
bera mikið vægi og öll blæbrigði tungumálsins þurfa að þýðast sem allra
nákvæmast. Ágætt dæmi um þetta er orðið ,heap‘ í ljóðinu „The Beach“.17
Í norsku þýðingunni verður „the heap“ að skýjaþykkni (,skybanken‘)18 og í
dönsku þýðingunni að skýjum (,skyer‘).19 Þetta væri að sjálfsögðu ágætt ef
Ted Hughes hefði notað orðið „ský“; en hann gerði það bara ekki – hann
valdi sérstaklega orðið „heap“. Val sænska þýðandans á orði fyrir „heap“ er
nær upprunalega orðinu en orðin hjá danska og norska þýðandanum, en það
er þó ekki nógu nákvæmt því „heap“ er þýtt sem „massi“ (,massa‘, bls. 161).20
Þetta orð hefði verið fullkomið ef Ted Hughes hefði notað orðið „mass“, nema
hvað hann gerði það ekki. Í íslensku þýðingunni nota ég orðið „hrúgald“ sem
getur þýtt formlaus massi eða „heap“. Væntanlega eiga skandinavísku málin
nákvæmari orð yfir „heap“, en verið getur að þýðendurnir hafi ekki haft
aðgang að bestu orðabókunum eða kannski höfðu þeir ekki þolinmæði til
að velta svona „tittlingaskít“ fyrir sér.
Í ljóðinu „Robbing Myself“ talar Ted um ,our absence‘ (bls. 166); í norsku
og dönsku þýðingunum verður þetta „þín fjarvera“ (,ditt fravær‘, bls. 174, ,dit
fravær‘, bls. 168). Kannski hefur annar þýðandinn fengið lánað frá hinum?
Í sama ljóði er norska þýðingin með ,the front room‘ sem forstofu ,forstuen‘
(bls. 174) (þ.e. ,the entrance hall‘). Allar þrjár skandinavísku þýðingarnar
á þessu sama ljóði lýsa húsinu sem „þéttu“ (,dense‘) eða „samanþjöppuðu“
,compact‘21 í stað „traustu“ (,tight‘). „Tight“ gefur í skyn styrkleika, eitthvað
sem er gegnheilt, öruggt og traust: ,Tight as a plush-lined casket / in a safe /‘
(bls. 166)22. Titilinn á ljóðinu, „Robbing Myself“ er erfitt að þýða; í norsku
þýðingunni er þetta „Rændur“ („Berøvet“, bls. 173). Danskan er jafnvel verri:
„Þegar ég stal frá sjálfum mér“ („Da jeg bestjal mig selv“, p. 167) sem getur
jafnvel þýtt, „Þegar ég stal sjálfum mér“.
Í dönsku þýðingunni á „The Beach“, vantar næstum heila línu; sex orðum