Tímarit Máls og menningar - 01.02.2015, Blaðsíða 27

M á n a s t e i n n , M u n c h o g e x p r e s S J Ó N i s m i n n
TMM 2015 · 1 27
myndinni, Irma Vep og leikkonan sem leikur hana, Musidora, vampírum.
Og Sóla Guðb-, einasta fegurðin í skáldsögunni, líkist þeim:
Hún birtist á klettabrúninni líkt og gyðja risin úr dýpstu hafdjúpum, ber við logandi
himin litaðan af jarðeldunum í Kötlu, stúlka engum öðrum lík, klædd svörtum
leðursamfestingi sem dregur fram allt sem honum er ætlað að hylja, með svarta
hanska á höndum, kúptan hjálm á höfði, hlífðargleraugu og svartan trefil fyrir
vitum. (bls. 12)
Bara út frá þessari kynningu á Sólu Guðb- er augljóst að Máni Steinn lítur á
hana sem fullkomna. Hann heillast af henni, og á sama tíma er hún honum
fjarlæg og ósnertanleg, eins og gyðja. En hún er líka óhugnanleg: „Var-
irnar eru rauðar sem blóð. Augun kringd svörtum farða sem lætur púðrað
hörundið virðast hvítara en hvítt“ (bls 12). Drengurinn lýsir henni hér eins
og vampíru sem er komin úr einhverri þögulli mynd frá byrjun tuttugustu
aldarinnar. Máni Steinn er fullviss um að tvífari Sólu Guðb- sé Musidora,
sem leikur aðalvampíruna í Blóðsugunum, en það er jafnframt uppáhalds-
myndin hans:
Líkt og örskotsstund hefði honum gefist röntgensjón og hann sá hana eins og hún
raunverulega er. […]
Uppgötvunina gerði hann á fyrri laugardagssýningu á Blóðsugunum í Gamla Bíói.
[…]
Augnablikið sem skuggi hennar féll á sýningartjaldið runnu þær saman, hún og
persónan í kvikmyndinni. Hún leit við og geislinn varpaði andliti Musidoru á andlit
hennar.
Drengurinn fraus í sæti sínu. Þær voru nákvæmlega eins. (bls. 13)
Sóla Guðb- er „engum öðrum lík“ og hér má hugsa aðeins um val á þeim
orðum sem Sjón notar til að lýsa henni. Það væri ekki ólíkt honum að fela
leiðsögn í orðunum, eins og dulmálslykil í skilaboðum í þögulli glæpamynd.
Orðið lík verður litað rautt ef við skoðum þessa setningu með augum leyni-
lögreglumanns sem reynir að lesa úr leyniletri. Sóla Guðb- er að vísu öðrum
lík, af því að hún er eins og Irma Vep, þ.e.a.s. VampIre ef við röðum bók-
stöfum saman aðeins öðruvísi. En hún er um leið engum öðrum lík af því
að hún er eins og lík sem bendir á vampírunáttúru hennar á skemmtilegan
og dularfullan hátt.
Það er afar misjafnt hvernig Máni Steinn horfir á hana. Hún er ýmist
„madonna“ eða „blóðsuga“ eins og konan er oft í augum Munchs. Í hinu
fræga málverki „Madonna“ sýnir Munch nakta og ástríðufulla konu. Hún er
dreymin á svip og nýtur sín án blygðunar. Hárið á henni er slegið og augun
lokuð. Hún er kynvera og femme fatale. En það er líka geislabaugur yfir höfði
hennar og ljós breiðist út í kringum hana. Hún er dýrlingur og gyðja, „risin
úr dýpstu hafdjúpum, ber við logandi himin litaðan af jarðeldunum“ (bls.
12), svo vitnað sé til orða Sjóns. Hún er madonna.
Í málverki Munchs „Blóðsuga“ rís kvenvera yfir manni og hann er saman-