Tímarit Máls og menningar - 01.02.2016, Qupperneq 121

Á d r e pa
TMM 2016 · 1 121
nema upphafið því svo tekur við hin
æðri stærðfræði, og þá fer leikurinn að
æsast. Tölurnar eru settar upp í línurit
af öllu tagi, matreidd eftir alls kyns
kokkabókum, þau hlykkjast hlið við
hlið, ganga á víxl og krossast og skerast
hér og þar eins og ormar vallarins og þá
kemur kannski í ljós fylgni eða fylgnis-
leysi milli breytinga á neftóbakneyslu og
aðsókn að Háskólabíó, milli hæðar
manna í sentimetrum og sölu á harð-
soðnum glæpareyfurum og þar fram
eftir götunum; það fást svör við ógrynni
spurninga sem engum hafði dottið í hug
að spyrja. Eftir þetta taka við algóritm-
ar, Ból-algebra, rúmfræði, líkindareikn-
ingur, módel af rúmi með fjórum, fimm
eða áttatíu víddum, kaos-kenningin,
jöfnur með svo mörgum óþekktum
stæðum að það hálfa væri nóg, allt sem
mönnum kann að koma í hug og margt
fleira. Svo þarf ekki annað en benda á
síðurnar þaktar tölum og táknum, og
sjá! þarna liggur allt mannlífið ljóst
fyrir og útreiknað, jafn ljóst og svörtu
götin í himingeimnum sem blasa við
augum í ljósi jafna, nánast eins og hægt
sé að þreifa á þeim. Bandaríkjamenn
hafa jafnvel í handraðanum leyndar-
dómsfulla algóritma sem gera þeim
kleift að setjast niður og reikna hryðju-
verkamann í Afganistan sem þeir svo
dróna í smátætlur ásamt nokkrum gest-
um sem voru með honum í brúðkaup-
inu.
Þegar hér er komið sögu fer að birtast
hagnýtt gildi þessarar listar, því nú
kemur til kasta stjórnmálamannanna,
þeirra sem valdið hafa. Þeir hafa sér við
hlið þrjár vaskar sveitir sérfræðinga,
fyrst eru það reiknimeistararnir sem
leggja á borðið útpáraðar síðurnar þakt-
ar táknum sem enginn skilur þó nema
þeir sjálfir, síðan koma hagspekingarnir
sem lesa út úr þeim einu pólitíkina sem
til greina kemur, hina víðfrægu Tínu
sem er í sumra augum fegurðardrottn-
ingin sjálf, Miss Universe, og loks mæta
spunadoktorarnir sem klæða þessa póli-
tík í réttan búning fyrir allan almenn-
ing, sem sé ljósrauðan ef vinstri stjórn er
við völd eða heiðbláan ef það er hægri
stjórn sem vermir stólana. Stjórnarand-
stæðingarnir mótmæla, það er þeirra
náttúra þótt þeir hefðu vafalaust ekki
haft upp á neitt annað að bjóða með
sama sérfræðingaliðið enn á mála, en þá
rísa reiknimeistararnir upp og áður en
varir fer deilan að snúast um óræð tákn
innan um önnur óræð tákn; allir eru
jafnnær. Og spunadoktorarnir kunna
líka þá list að beita tölunum fyrir sig til
að draga sundur og saman í háði hvern
þann sem véfengir niðurstöðurnar úr
smiðju reiknimeistaranna, svo og álykt-
anir hagspekinganna af þeim.
Við þetta allt væri nú engu að bæta,
ef tölurnar væru í einu og öllu sjálfstæð-
ar og óháðar, svifu í lausu lofti án
tengsla við eitt eða neitt nema hvorar
við aðrar. En svo er því miður ekki, þær
fá allan sinn slagkraft í stundlegum
málefnum mannfólksins fyrir þá sök að
á þær er litið sem hina einu og sönnu
mynd af einhverjum öðrum veruleika,
hina kjarnsæju mynd af því sem er, og
því einræða fyrir þá sem kunna að lesa
hana. Þessi sannleikur upplaukst fyrir
skáldkonunni sem var að velta fyrir sér
hinum myrku tengslum talna og veru-
leika á morgungöngu um Lystigarðinn á
Akureyri og sá þá svarið glitra í grasinu
svo henni varð að orði:
Sínu máli talan talar,
talan úr buxunum.
En ef þessi veruleiki skyldi nú reynast
óþægur og hneigjast til að kasta af sér
því hlutverki sem honum er ætlað,
semsé því að vera hlýðinn þjónn taln-
anna, laga sig í einu og öllu eftir því sem
þær mæla fyrir, svo og framhald þeirra