Tímarit Máls og menningar - 01.02.2016, Blaðsíða 135

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2016 · 1 135
V
Í sjónvarpsviðtali í tilefni af útkomu
Geirmundar sögu heljarskinns (Kiljan 8.
desember 2015) lýsti höfundur yfir efa-
semdum um nútímaskáldsöguna, erindi
hennar og möguleika á að túlka og
skýra mannlífið. Margir deila þeim efa-
semdum, og hafa gert áratugum saman,
ef ekki lengur.
Alls óvíst er að nokkur annar geti
fetað þá slóð sem Bergsveinn varðar
með Geirmundar sögu heljarskinns til
lausnar á þessum meintu ógöngum
skáldsögunnar. Enda þykir mér líklegt
að henni sé ætlað að vera nokkuð ein-
stakt tilvik og kannski ábending um að
hver höfundur þurfi að semja sínar eigin
reglur, leita þess forms og þeirra aðferða
sem best henta hverju efni. Óvíst að
neinn geri ágreining um það. Og þó
Bergsveinn sé að þessu leyti formbrjótur
er hann svo sannarlega líka tilbúinn að
leita í smiðju fyrri tíðar höfunda og lúta
þeim reglum sem hann sér í verkum
þeirra. Svona mestanpart. Sá leikur er
einn helsti gleðigjafinn í þessari óvenju-
legu og snjöllu bók þeirra Brands,
Magnúsar, Sveins og Bergsveins.
Steinunn Inga Óttarsdóttir
Lárviðarskáld og
landsbyggðartútta
Ingunn Snædal: Ljóðasafn, Bjartur, 2015
Ingunn Snædal hlammaði sér hressilega
á skáldabekkinn aðeins 24 ára gömul
með óvenju þroskaðri og hnyttinni
ljóðabók sem hún gaf út sjálf, Á heitu
malbiki (1995). Þar heilsaði hún glaðlega
með upphafsljóðinu „Halló“ og smaug
beint inn í hjörtu lesenda sinna. Flest
ljóðin í frumrauninni fjalla um heita ást
og kulnun hennar. Þegar mesti ástar-
bríminn er slokknaður eru hugsanir
elskhugans „víðs fjarri“ (18) og ljóðmæl-
andi „grípur í tómt“ (24); loks er hvers-
dagurinn svo yfirþyrmandi að hann
tekur yfir allt: „… að kaupa mjólk / fara
í banka / hringja / taka úr vélinni / fara
með skóna í viðgerð / tala við guð / biðja
hann / að taka úr mér hjartað / og færa
þér / það gerir mér hvort eð er / ekkert
gagn lengur“ (25). Sambandið er búið og
það tengist skipbroti karlmennsku-
ímyndarinnar sem fólst í þegjandaleg-
um töffaraskap; það glittir í lítinn strák
sem stamar og grætur (19) og „Maður-
inn sem situr þarna / með kaffi og hálf-
reykta rettu / hann bítur saman tönnun-
um / til að brotna ekki“ (16).
Náttúran er Ingunni nærtækur efni-
viður, dúnmjúkar mýrar og gráir melar
vekja heimþrá og viðkvæmni, hún yrkir
um snjókomu í apríl og villt blóm sem
vaxa inni í henni og eiga rétt á að vera
ekki fótum troðin: „þau eru fíngerð / og
fálma eftir ljósi / láttu blómin mín í friði
/ þau eiga aðeins / eitt líf“ (15). Frægt er
ljóð hennar um Herðubreið í líki
dramb samrar drottningar og hún birtist
aftur í sama hlutverki í annarri ljóðabók
Ingunnar. Myndmálið er jafnan einfalt
og skýrt, mest beinar myndir sem hnit-
ast um eina hugsun, tilfinningu eða
atburð. Myndhverfingar eru sparlega
notaðar, sem dæmi mætti nefna þegar
regnið verður til þess að ljóðmælandi
breytist í hafmeyju sem syndir brott
með sporðaköstum og vængjasláttinn
sem heyrist þegar „Beiskar hugsanir /
flögra brott“ (40).
Strax í fyrstu ljóðabók sinni sló Ing-
unn tón sem er hennar hreini og sanni.
Síðan liðu ellefu ár. Þá hreppti hún verð-
laun Tómasar Guðmundssonar fyrir
handrit að ljóðabókinni Guðlausir
menn – hugleiðingar um jökulvatn og