Tímarit Máls og menningar - 01.02.2016, Blaðsíða 139

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2016 · 1 139
hátt við æviskeið mannsins og mynd-
málið sótt til náttúrunnar, unglingurinn
er með rytjulegan gróður í vöngum og
aldin Íslands frú ber skýjadún að
hrukkóttum vanga. Saga okkar er dreg-
in í gljúpa mold, rist með fjallsoddi,
trömpuð, múruð og negld í sperrur. Hér
búa bæði hipsterar og bændur í sátt og
samlyndi í eilífri hringrás (299–302) en
hafa skal hugfast að seint gróa sár lands-
ins og þjóðarsálin bergmálar á milli
kletta. Má vænta frekari brýningar í
þessum dúr? Ekki ef marka má þrjú
áður óbirt ljóð í bókarlok.
Hversdagsleg ljóðræna og ærlegar til-
finningar eru aðalsmerki Ingunnar.
Hún yrkir ekki um kvenlegan veruleika
eða kvenmyndir eilífðarinnar og er
hvorki róttækt, femínískt né erótískt
skáld. Skáldskapur hennar er allra; skýr,
knappur og hnyttinn og yrkisefnin sam-
mannleg. Hún er lárviðarskáld og lands-
byggðartútta, heimskona dregin upp úr
dalalífi, með heitar tilfinningar sem hún
hikar ekki við að flíka um leið og hún
breiðir yfir sársaukann með kaldhömr-
uðu glotti.
Sólveig Ásta Sigurðardóttir
Sjálfhverful
framtíð
Eiríkur Örn Norðdahl – Heimska, Mál og
menning 2015.
„Stóra breytingin er sú að við erum sjálf-
viljug að gefa eftir persónuupplýsingar
og fáum á móti aðgang að þessu tæki til
þess að geta fylgst með fólki í kringum
okkur,“ segir Andrés. „Ég kalla þetta
stafræna nánd. Það er jákvætt vegna þess
að nánd er alltaf góð.“1
Í viðtali við Fréttablaðið í lok ársins 2010
ræddi almannatengillinn Andrés Jónsson
Facebook notkun Íslendinga, en þá voru
83% þjóðarinnar skráð á miðilinn. Nú,
sex árum síðar hafa samfélagsmiðlar
aðeins aukið þátt sinn í tilverunni. Sífellt
fleiri forrit bjóða einstaklingum að leyfa
öðrum að fylgjast með sér. Hægt er að
deila myndum úr lífi sínu, hugsunum,
skoðunum og hlaupaafrekum í gegnum
ógrynni miðla og þannig má auka „staf-
rænu nándina“ við samferðamenn. Á
undanförnum árum hafa margir tjáð efa-
semdir sínar um þessa nánd; til að mynda
var því nýlega haldið fram að aukinn
kvíði á meðal barna væri í sterkum
tengslum við notkun samfélagsmiðla.2
Áhrif samfélagsmiðla á samfélagið
eru undir í nýjustu bók Eiríks Arnar
Norðdahl, Heimsku. Þar veltir hann
fyrir sér samtímanum undir formerkj-
um „óskilgreindrar framtíðar“, eins og
sögusviðinu er lýst á kápu bókarinnar,
þar sem myndavélar eru við hvert fót-
mál og hver sem er getur fylgst með
hverjum sem er á netinu. Í bókinni geta
persónur tengst „eftirlitinu“ en það er
forrit sem er eins konar þróuð útgáfa af
samfélagsmiðlum og forritum á borð við
„Google maps“. Það leitar uppi staðsetn-
ingu þína í heiminum og býður öðrum
að fylgjast með þér. Flestar persónur
Heimsku sýna litla andstöðu við eftir-
litið, ólíkt viðbrögðum margra í raun-
veruleikanum sem hryllir við ágangi
samfélagsmiðla inn á einkalífið og setja
t.d. límmiða yfir innbyggðar myndavél-
ar fartölva sinna af ótta við að einhver
sé að fylgjast með þeim. Persónur
Heimsku spegla sig í eftirlitinu og upp-
lifa sig mikilvægar við tilhugsunina um
að einhver sé að fylgjast með þeim. Að
fjöldanum líki við þær. Í bók Eiríks er
sýniþörfin því orðin að normi, sýnileiki
á netinu, við öll tilefni, staðfestir tilvist
manns. En jafnóðum slær rafmagnið út.