Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1969, Side 6

4 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
Efni það, sem til var í gróðrarstöð Biin-
aðarfélags Islands í Reykjavík, og svo það,
er höfundur hafði safnað í tilraunareit sinn
í Aldamótagörðum Reykjavíkur, var flutt
austur að Sámsstöðum vorið 1927. Var það
stofninn að tilraunafrærækt stöðvarinnar
og framleiðsla íslenzks grasfræs af þessum
rótum runnið.
Allt frá stofnun tilraunastöðvarinnar á
Sámsstöðum voru gerðar tilraunir með
ræktun grasfræs og fræið rannsakað ár
hvert. Niðurstöður rannsóknanna voru
ávallt birtar í yfirlitsskýrslum tilraunastöðv-
arinnar í Búnaðarritinu og síðast 1951
(Klemenz Kr. Kristjánsson 1951). Eftir
það voru prófanir á íslenzkræktuðu gras-
fræi tilfærðar í skýrslum Tilraunaráðs jarð-
ræktar, er gefnar voru út af Atvinnudeild
Eláskólans (Klemenz Kr. Kristjánsson
síðast 1958).
LÝSING RANNSÓKNA
Tilraunir í grasfrærækt náðu til fjölmargra
grastegunda, bæði innlendra og erlendra,
og rannsóknir voru gerðar á grómagni og
fræþyngd. Tegundir voru þessar:
Túnvingull, ýmsir innlendir stofnar, er
fengust með úrvali í efni því, sem safn-
að var 1923, 1924 og síðar.
Vallarsveijgras af alinnlendum uppruna.
Hásveifgras af erlendum uppruna.
Blásveifgras af innlendum uppruna.
Snarrót af innlendum stofni.
Háliðagras af erlendum uppruna.
Hávingull af erlendum uppruna.
Enskt rýgresi og mjúkfax af erlendum upp-
runa.
Þá voru á seinni árum gerðar tilraunir
með að leiða til þroskunar vallarfoxgras
af norskum uppruna og axhmnoðapunt.
einnig frá Noregi.
Ýmsum ræktunaraðferðum var beitt við
könnun á þeim skilyrðum, sem henta bezt
fræsetu grastegundanna. Athuguð var rækt-
un grasa í ýmsum jarðvegi, mismunandi
sáningaraðferðir voru reyndar, svo og
breytileg áburðarnotkun.
Allt frá byrjun grasfræræktartilraunanna
í Reykjavík og á Sámsstöðum hafa prófanir
á grasfræþroska hvers árs verið gerðar og
með sams konar tækjum, sem notuð eru á
erlendum frærannsóknarstofum.
Við grómagnstilraunirnar hefur hvert
sýnishorn verið reynt á þremur til sex reit-
um á spírunaráhaldi og meðalfræspírun
reiknuð sem grómagn hvers sýnishorns.
Grótími grasfrætegundanna er mislang-
ur og skiptist í tvo flokka: Það fræ, sem
spírar á fyrstu sex til tíu dögunum, er talið
sér og meðaltalið notað sem mælikvarði á
gróhraða. Það fræ, sem spírar eftir þann
tíma, á næstu sjö til tíu dögum, er síðan
talið og bætt við hina fyrri útkomu, þannig
að fengið er heildargrómagn sýnishornsins.
Þyngd 1000 fræja er ákveðin þannig, að
talin eru 100 fræ tvisvar eða þrisvar og þau
vegin á nákvæma vog og meðalútkoman
margfölduð með 10. Fæst þá fræþyngdin pr.
1000 fræ í grömmum, og er þetta aðferð,
sem segir til um stærð fræsins, hvort vel
eða illa er þroskað. Er þetta vitanlega háð
því, að fræið sé vel þurrt.
Alltaf hefur sú aðferð verið framkvæmd
að þurrka við venjulegan stofuhita það fræ,
sem til rannsókna hefur verið tekið hverju
sinni, og við tilraunir, sem hafa verið gerð-
ar, hefur slík aukaþurrkun aukið grómagn
fræsins um 10—15%. Grasfræ, óþurrkað úr
fræstökkum, þarf aukaþurrkun, því að raka-
söm haustveðrátta þurrkar ekki fræið nægi-
lega vel til þess, að fram komi það grómagn,
er það hefur náð við fullþurrkunina.
NIÐURSTÖÐUR
Strax kom í ljós við grómagnstilraunir á
íslenzkræktuðu grasfræi, að það spíraði
ekki eins fljótt og erlent fræ sömu tegund-
ar, eða með öðrum orðum, að íslenzka fræ-