Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1969, Side 89

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL.
1969 1,2: 87-101
Samanburður á afurðum þungra og léttra áa
Halldór Pálssonog Stefán Sch. Thorsteinsson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Yfirlit. 1. Gerð var tilraun þrjú ár í röð með samanburð á afurðagetu þungra áa, 72.7
kg, og léttra, 55.1 kg, á Hesti, sem fóðraðar voru á tímabilinu frá 1. desember til 1.
maí ár hvert samkvæmt fóðurþörf með tilliti til mismunar á meðalbunga ánna í hvor-
um flokki, en aðra tíma árs gengu þær saman með öðru fé búsins.
2. f hvorum flokki voru 50 ær hvert ár. í A-flokki þær, sem voru þyngstar 1. október,
er þær voru þriggja vetra, og einnig þyngstar 1. október ár hvert, er hver tilraun hófst.
í B-flokk voru léttustu ærnar valdar á sama hátt. Allar ær í tilrauninni höfðu gengið
með lambi þriggja vetra og einnig sumarið áður en hver tilraun hófst.
3. Frá 1. desember til 1. maí þessi þrjú ár var meðalfóðureyðsla þungu ánna 26.4 FE
meiri en hinna léttu.
4. Fyrsta árið voru þungu ærnar raunhæft frjósamari en þær léttu, en hin tvö árin
var frjósemin hin sama í báðum flokkum. Tvílembingar voru fæddir aðeins þyngri und-
an þungu ánum en hinum léttu, en hið gagnstæða gilti um einlembinga, en þessi mun-
ur var þó ekki raunhæfur. Ekki reyndist raunhæfur munur á fallþunga lamba undan
þungu og léttu ánum. Þó skiluðu þungu ærnar aðeins meira dilkakjöti öll árin. Nam
sá munur að meðaltali 0.19 kg eftir tvílembu, 0.59 kg eftir einlembu og 1.39 kg eftir
á, sem skilaði lambi.
Þessi afurðamunur, miðað við verðlag 1968, greiðir þó að mestu viðbótarfóðurkostn-
að þungu ánna frá 1. desember til 1. maí, en ekkert fæst fyrir það fóður, sem þungu
ærnar taka til sín umfram þær léttu frá 1. maí til 1. desember.
5. Niðurstöður þessara tilrauna benda til, að ekki sé hagkvæmt að rækta mjög þung-
ar ær. Líkur benda til, að hagkvæmasti haustþungi dilkgenginna áa sé frá 55 til 65 kg.
INNGANGUR
Við fjárval er alla jafna tekið mikið tillit
til vænleika einstaklinganna, þ. e. þunga
þeirra á fæti. Slíkt er eðlilegt, því að þung
lömb leggja sig venjulega meira en þau,
sem léttari eru á fæti. Þó getur mismunur
á kjöthlutfalli valdið því, að stærri lömbin
leggja sig ekki eins mikið meir en þau
smærri, eins og búast mætti við eftir útliti
og þungamun á fæti. Mikill þungi lamba
að hausti, miðað við aldur þeirra, þ. e.
mikill vaxtarhraði á dag frá fæðingu til
sláturtíðar, er tvímælalaust einn mikilvæg-
asti eiginleiki fjárstofnsins. Hins vegar er
ekki víst, að æskilegt sé, að fullorðið fé,
hvort heldur ær eða hrútar, sé geipilega
þungt. Þyngri kindin þarf meira fóður til
viðhalds allt árið en sú léttari. Við-
haldsfóðrið miðast við þunga einstaklings-
ins í 0.75 veldi (þungi o-73). Þarf því t. d.
sama fóður til viðhalds 70 áa, er vega til
jafnaðar 70 kg, og handa 90 ám, er vega
50 kg til jafnaðar. Af þessari ástæðu einni
þurfa þungar ær að gefa af sér mun meiri
afurðir en léttari ær til þess að vera jafn-
hagkvæmar í búi bóndans. Þegar stórar og
þungar ær eru fóðraðar með litlum og létt-
um ám í sama húsi, veit enginn, hvort þær
fá fóður i hlutfalli við þörf sína eftir þunga
eða hvort stóru ærnar aféta hinar litlu eða
öfugt.