Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1969, Side 24

22 ÍSLENZKAR LANDBUNAÐARRANNSÓKNIR
hefur ekki verið með öllu ónýtt, enda hef-
ur sáning með tvöföldu sáðmagni revnzt
gefa fullgróinn grassvörð á fyrsta ári sán-
ingarinnar.
Af þeim 1005 sýnum, sent rannsóknirn-
ar ná yfir af 15 grastegundum, fellur 61%
undir I. flokk fræsins, en 39% undir II.
flokk.
Þess skal getið, að meginhluti þess fræs,
sem selt hefur verið til útsæðis frá Sáms-
stöðum, hefur verið með betra grómagn-
inu.
Franrleiðsla grasfræs frá Sámsstöðum var
aldrei í stórum stíl. Fyrstu árin 150—300
kg árlega og svo oft 700—1000 kg hreinsað
fræ árlega.
En láta mun nærri, að alls hafi verið
selt nálægt 25—26 smálestum fræs víðs veg-
ar um land á árunum 1928 til 1966, eða
í 38 ár. Það skal fram tekið, að rigningar-
sumarið 1955 náði grasfræ ekki þeim gæð-
um, að seljanlegt væri vorið 1956. Öll hin
árin — eða 37 ár — var alltaf framleitt gras-
fræ, sem telja mátti samkvæmt grómagns-
tilraunum hæft til túngræðslu.
Síðasta árið, sem ég var á Sámsstöðum,
þ. e. 1966, var ekkert grasfræ ræktað, en
franr að þeim tíma var alltaf ræktað tals-
vert af grasfræi, einkum af túnvingli, há-
liðagrasi, hávingli, ensku rýgresi og vallar-
foxgrasi síðustu 10 árin. Þetta fræ var bæði
reynt í tilraunum á Sámsstöðum og einnig
selt víðs vegar unr land til túnræktar. í ís-
lenzka fræið var alltaf látið 10—15% af
erlendu vallarfoxgrasi til þess að gera fræ-
blönduna fjölbreyttari. Var svo oft, að fræ-
ið var selt til bænda, er óskuðu þessarar
fræblöndu um fjölda ára, og reyndist fræ-
ið yfirleitt vel og þolgott, og sumir töldu
það þolbetra en algerlega erlent fræ.
Öll tún tilraunastöðvarinnar á Sámsstöð-
um voru að mestu ræktuð af íslenzku
heimaræktuðu grasfræi, og þrjár grasfræ-
blöndunartilraunir sýndu, að heimarækt-
aða grasfræið reyndist eins vel og fræblönd-
ur algerlega af erlendum grasfrætegund-
um. Samanburður innlendra grasfræstofna
íslenzkra og erlendra leiddi svipaðan árang-
ur í Ijós. íslenzkur túnvingull, bæði feng-
inn frá tilraunastöðinni á Sámsstöðum og
eins frá Atvinnudeild Fláskólans, bar af
erlendum stofnum að harðfengi og upp-
skerumagni. Sama má segja um háliðagras,
vallarsveifgras og hávingul, að íslenzk-
ræktað fræ gaf eins mikið og stundum
meira heymagn en erlendir stofnar þessara
tegunda. Þessar rannsóknir sanna, að ís-
lenzkræktað grasfræ getur þroskazt vel og
náð góðu grómagni, ef rétt er búið að rækt-
un fræsins og allri annarri meðferð.
Óráðið er, hvort hafizt verður handa að
reyna fræframleiðslu á sandjarðvegi. Mér
finnst aftur á móti hyggilegt, jafnframt
frærækt erlendis af íslenzkum fræstofnum,
að fá úr því skorið, hvað unnt er að gera
hér heima varðandi þá framkvæmd að afla
fræs með innlendri frærækt. Ýmsar tilraun-
ir með ræktun fræs á Sámsstöðum hafa
bent til þess, að fræframleiðsla t. d. af tún-
vingli sé framkvæmanleg og skili nothæfu
fræi og arðsömum árangri.