Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Blaðsíða 81

Lögmannshraun - þingstaður eða þúfnakollar?
Sennilegast er því að þessar götur hafi mótast
strax á fyrstu öldum Islandsbyggðar og þegar
bílaöld rann í garð voru þær enn í notkun
sem almennar reiðgötur fyrir ákveðinn hluta
sveitarinnar. Það er því með nokkrum ólík-
indum að vegfarendur skuli vera búnir að
ríða um hlað á þessu stórbýli í aldir án þess
að hafa hugmynd um tilveru þess.
Á nokkrum stöðurn á Islandi þar sem
öruggt þykir að blóthof hafi verið reist til foma
er einnig að finna leifar af stómm hestaréttum.
Má þar nefna Hofsstaði í Mývatnssveit þar
sem fundust leifar af 150 hesta rétt í námunda
við hofrústina.22 Á Hofi í Vopnafirði er þekkt
rúst sem talin er forn hestarétt og kennd við
Brodd-Helga Þorgilsson sem þar bjó skv.
Vopnfirðinga sögu. Réttartóftin hefúr lengi
verið kölluð Brodd-Helgarétt af Vopnfirð-
ingum.
Það er því ekki fráleit hugmynd að hér geti
verið fúndið hið nafntogaða Hof í Hróarstungu
með víkingaaldarskála, blóthofi, hestarétt og
tilheyrandi útihúsum.
Við firemri mörk hagans/Ássins á milli
vatnanna þar sem Brekkulækur sker sig
austur úr hjallabrúninni era rústir fast við
þjóðveginn. Hætt er við að eitthvað af þeim
hafi horfið undir veginn á sínurn tíma. Líklegt
er að þama hafi verið sel frá fýrmefndum bæ
en rústimar eru mjög fomar að sjá. Þá hef
ég einnig rekist á litlar húsatættur utan við
hagann; nær útenda Búðarvatns og líklegt að
þær hafi einnig tilheyrt þessu stórbýli.
Bóndinn og fræðimaðurinn Guðmundur
Jónsson frá Húsey ritaði árið 1937 grein í
Lesbók Morgunblaðsins undirheitinu: „Hvar
var Hof í Hróarstungu?“ Guðmundur var þá
búsettur í Kanada. I greininni veltir Guð-
mundur fyrir sér staðsetningu Hofs út frá
þeim sögustöðum sem þegar vora þekktir í
Tungu og telur Fomustaði líklegasta staðinn.
Hann segir m.a.:
22 Daniel Bruun: íslensktþjóðlíf íþúsund ár, fyrra bindi, bls. 127.
,Jsn hvar var Hof í Hróarstungu? Ekkert
bæjarnafn eða örnefni er nú þek[k]t, sem
bendir til þess. Eflaust hefir það verið stór-
býlisjörð, og er ekki ólíklegt að hún hafi verið
nærri miðri sveit.“23
Þetta er skynsamlega ályktað hjá Guð-
mundi, en hefði hann haft vitneskju um þær
bæjarrústir sem fjallað hefur verið um hér
að firaman, mætti giska á að texti hans hefði
verið á aðra lund.24
Þar sem garðurinn milli vatnanna kemur
í Mjóavatnið utanvert er forn staður sem
Ekra nefnist. Þar er myndarlegt garðlag við
sléttan hvamm í lítilli vík og tengist fyrr-
nefndur vörslugarður þessum mannvirkjum.
Sléttur völlurinn/akurinn innan garðsins í
Ekranni sker sig rækilega firá stórþýfmu þar
allt um kring og fer ekki milli mála að allt er
þetta manngert. Hluti af þessum ævagömlu
mannvirkjum lenti undir vegagerð síðari tíma
þannig að erfitt getur verið fyrir ókunnuga
að átta sig á tengingunni þar sem þessar
fornu garðleifar era orðnar mjög samleitar
umhverfmu.
I landamerkjabréfi Brekku og Brekkusels
þinglesnu 13. júlí 1921 segir á einum stað:
23 Guðmundur Jónsson: „Hvar var Hof í Hróarstungu?“. Lesbók
Morgunblaðsins, 25. tbl., 12. árg. 1937, bls. 197 og 199.
24 í byggðaritinu Múlaþingi nr. 11 frá 1981 ljallar Halldór Pjeturs-
son frá Geirastöðum m.a. um Hof í Hróarstungu í grein er
neínist „Söguslóðir á Uthéraði“. -1 Sveitum ogjörðum í Múla-
þingi, I. bindi (n.t. í kafla um Kirkjubæ) getur Armann Hall-
dórsson sér til um staðsetningu Hofs í Hróarstungu og þinghald
við Búðarvatn. - Þá er haft er eftir Sveini heitnum Einarssyni
hleðslumeistara frá Hrjót í Hjaltastaðaþinghá (f. 3.12.1909, d.
2.4.1994), sem var um unglingsaldur í vinnumennsku á Kirkjubæ,
að hann myndi frá þeirri dvöl eftir Hofs-ömefni í landi Kirkju-
bæjar og taldi sig geta vísað á það. Ekki er neitt slíkt ömefni að
finna í ömefnaskrám Kirkjubæjar og aldrei náðist að fá staðfest
hjá Sveini hvar þessi staður væri og bið ég nú lesendur ef þeir
hafa einhverja vitneskju um slíkt að koma þeim upplýsingum á
ffamfæri.
79