Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Blaðsíða 67

Baldur Grétarsson
Lögmannshraun -
þingstaður eða þúfnakollar?
Rústafundur við Lögmannshraun og Búðarvatn í Hróarstungu
Allt frá því að ég var strákur að alast
upp í Fellunum hef ég verið forvitinn
um hverskyns sögulegar minjar hvort
sem það eru gamlir munir, skrifaðar heimildir,
ömefni eða fomar rústir. Hér á eftir verður
fjallað nokkuð um mannvistarleifar sem for-
vitni mín leiddi til að ég rakst á fyrir nokkmm
ámm í Hróarstungu innan um snotrar náttúm-
minjar í nágrenni Kirkjubæjar.
Eg er alinn upp á Ekkjufellstorfúnni þar
sem byggð hefur verið frá landnámi og þar á
nesi nokkru við Fljótið, gegnt Egilsstöðum,
er Freysnes nefnist eru rústir miklar sem talið
er að séu af fomum þingstað. Áhugi manna á
rústum þessum og margvísleg umfjöllun um
þær gegnum tíðina, bæði af hálfu fræðimanna
og heimamanna,1 á eflaust sinn þátt í þeirri
áráttu minni að í hvert sinn sem ég fer um
land, horfi ég eftir öllum hugsanlegum mann-
vistarleifum og dreg ályktanir um hlutverk
þeirra eins og ég hef vit til og reyni að styðjast
við þær heimildir sem mér eru kunnugar.
1 Jón Jónsson læknir rannsakaði rústimar í Freysnesi sumarið
1895. Grein hans „Um Goðatættur í Freysnesi í Múlaþingi“
birtist fyrst í Árbók fornleifafélagsins 1986 og síðar í Fella-
mannabók bls. 333. - Daniel Bruun skoðaði tættumar í Freysnesi
sumarið 1908; sjá (íslenskt þjóðlíf í þúsund ár, fyrra bindi, bls
81.)
Þegar ég flutti að Kirkjubæ vorið 200 i
varð það eitt mitt fyrsta verk að verða mér
úti um ömefnalýsingar af landi Kirkjubæjar
og nærliggjandi jarða til að kynnast betur
því landi sem ég var nú kominn í nábýli við
og ætlaði að umgangast. Eg ólst upp á þeim
tíma þegar fé gekk frjálst um haga og reglu-
lega þurfti að smala því til bæja. Ekkjufells-
land þótti erfitt smalaland og þá var gott að
þekkja ömefni sem óspart voru notuð sem
staðarákvarðanir þegar smalar stilltu saman
strengi til að ná saman fé með sem bestu
skipulagi og minnstri fyrirhöfn. Fólki sem
alist hefúr upp við daglega notkun ömefna
finnst það vanmáttugt í umgengni við land
sem það þekkir engin deili á og þá verða
gjarnan fyrstu viðbrögð að kynna sér þau
ömefni sem til staðar eru.
Lögmannshraun
Eitt þeirra ömefna í landi Kirkjubæjar sem
ég heyrði fyrst er „Lögmannshraun" sem
er gamalþekkt kennileiti við þjóðveginn í
ásunum milli Kirkjubæjar og Hallfreðarstaða.
Mér þótti nafnið sérstakt að því leyti að það
virtist búa yfir sögu sem hugsanlega var
glötuð og atburðir þeir gleymdir sem gáfu til-
efni til þesskonar nafngiftar. Spurði ég gjaman
65