Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2011, Qupperneq 76

Múlaþing
lækur við suðurmörk Kirkjubæjarlands. Þessi
kennileiti eru í nágrenni Lögmannshrauns, á
að giska í eins km ijarlægð. Búðarvatnið er
vestan við áðumefndan Búðarás og utan við
vatnsendann er Búðarengi og þar rennur sam-
nefndur lækur úr vatninu sína leið til Lagar-
fljóts. Brennutangi nefnist tangi sem skagar
út í vatnið nálægt upptökum lækjarins.
I skrá Örnefnastofnunar um örnefni
Kirkjubæjar, skráðri af Eiríki Eiríkssyni, segir
um þetta svæði:
„Eins og getið var áður, heitir Búðarvatn
á suðurmörkum Kirkjubœjarlands, þar sem
Búðarlækurinn á upptök sín. Þetta er stórt
vatn, en grunnt, og er að grynnast. Þar var
áður silungur, en nú er það orðið of grunnt
fyrir hann. Við það að vatnið grynnist, mynd-
ast engjarœma, sem heitir Búðarengi (55),
einnig kallað Ofœrur (56). Nœst vatninu var
þar ágœtt rauðbreyskingsengi (ófærurnar), en
varð að draga eða bera heyið upp úr ófær-
unum, ómögulegt að koma þar við hestum.
Engið var aðeins næst vatninu, en varð ónýtt,
þegar það þornaði. Var flóinn þarna í kring
einu nafni nefndur Búðarvatnsblá (57). “17
Svæðið utan Búðarvatns hef ég skoðað
með tilliti til þinghaldskenningar en ekki
fundið neitt sem bendir óyggjandi til þing-
staðar. I Búðarengi eru sýnileg tvö tóftastæði
en í nokkurri fjarlægð hvort frá öðru. Ein
tóftin er á lítilli hólbungu fyrir miðju vatni
og hefur allt útlit fyrir að vera myndarleg
heytóft. Hinar tóftirnar er á klettaholti austur
við lækinn og minna um margt á heytættur.
Austan við vatnsendann, utarlega á Búðar-
ásnum, er fombýlið Helgustaðir, n.t. í landi
Litla-Steinsvaðs skammt sunnan marka við
Kirkjubæ. I seinni tíð vom beitarhús á Helgu-
stöðum. Þegar jarðýtur komu til sögunnar
var gerð túnslétta þar við beitarhúsin og ekki
17 Ömefnaskrá Kirkjubæjar í Hróarstungu, bls. 6. (Eiríkur Eiríksson
skráði 1970 [upp úr skrá Ara Gíslasonar frá 1962]. Ömefnastofnun
Islands.)
ósennilegt að við þær aðgerðir hafi glatast
menjar. Frá Helgustöðum er bein sjónlína til
Lögmannshrauns yfir Búðarengið og varla
meira en hálfrar klukkustundar gangur yfir
blána og upp á ásinn. Ekki er ólíklegt að þessir
staðir tengist þinghaldi í landnámi Þórðar.
Lögmannshraun stendur hátt og víðsýnt er
til flestra átta eins og áður sagði. Auðvelt
hefur verið að setja þar upp sjáanlegt merki
til að boða þingfund ef þingmenn dvöldu á
nærliggjandi bæjum.
Fræðimaðurinn Halldór Stefánsson getur
um það í II. bindi fræðasafnsins Austurland, í
kafla undir heitinu „Lögþing og forráðsgoðar“
að ekki hafi allsstaðar verið þörf á eiginlegum
þingbúðum. Hann ritar:
,,Þeir kunnir þingstaðir í fjórðungnum,
sem íþessu yfirliti eru ótaldir sem lögþings-
staðir og fjórðungsþingstaður, hljóta eftir
þjóðveldisstofnunina, jafnt sem fyrir hana,
að hafa verið aðeins einkaþingstaðir þeirra
höfðingja oggoða, sem fyrir þeim réðu í hvert
sinn. Þessir þingstaðir hafa eftir sem áður
verið, eða getað verið, samkomustaðir for-
ráðsmannanna til að skipa til um hrein innan-
goðorðsmál og sveitarstjórnarmál. Slíkir
þingstaðir eða samkomustaðir gátu verið
fleiri, en kunnugt er um. Þar sem þingháarnar
voru svo litlar, að þingsœkjendurþurftu ekki
að hafast við um nœtursakir á þingstaðnum,
erþess ekki að vœnta að fundist hafi neinar
búðatœttur eða aðrar þingstaðarmenjar; þær
hafa engar verið.“n
Vel má vera að staðurinn við Lögmanns-
hraun hafi verið brúkaður áfram sem fundar-
staður eftir stofnun þjóðríkis með breyttu
sniði. Má hugsa sér að vist í búðum hafi
aflagst, sem og blótsiðir heiðninnar, en skjólið
og aðstaðan þótt hentug til mannþinga.
18 Halldór Stefánsson: „Goðorða- og þinga-skipun í Austfirðinga-
fjórðungi“. Austurland, safn austfirskra frœða II, bls. 141-142.
74