Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2013, Page 74

r
Ovætturinn Gunnlaugsbani
Sú er sögn að Hrafnkelsdalur á Austurlandi yrði lítt byggður eftir plágumar á
15du öld og legðist í eyði en byggðist 200 árum síðar (1770). Ámi Jónsson
hét maður, hann bjó að Þorvaldsstöðum og Geitadal í Skriðdal. Snjófríður hét
kona hans og áttu þau þrjú böm Ólöfu, Sólrúnu og Gunnlaug (f. 1724). Gunnlaugur
var atgervismaður mikill og rammur að afli, og skrautmenni kallaður. Sagt er að Árni
hafi flutt að Brú á efra Jökuldal. Þá bjó á Eiríksstöðum Þorkell bóndi Þorsteinsson var
hann kallaður Þorkell heimski. Böm hans vom Einar og Solveig og þótti hún besti
kostur á Jökuldal. Gunnlaugur Árnason réðist til Þorkels og skyldi hann gæta fjár á
Hrafnkelsdal. Hétu þau Gunnlaugur og Solveig hvort öðru eiginorði. Solveig átti á eina
er hún nefndi Glókollu og þótti henni vænt um ána. Það var trú manna að í Hrafnkels-
dal væri eigi hreint með öllu og byggju þar alls kyns vættir einkum í Hölknárgili og
Urðarteigsijalli. Eitt kveld kom Gunnlaugur heim móður og litverpur, svo sem hann
hefði orðið fyrir einhverju, en ekkert vildi hann um það segja. Einn dag fannst Gló-
kolla Solveigar dauð og brotið í henni hvert bein. Á aðfangadag páska fór Gunnlaugur
inn á Dal, ætlaði hann að reka saman féð og telja það, kom hann ekki afitur og þótti
það ekki með felldu. Um nóttina dreymir Solveigu að henni þykir Gunnlaugur koma
alblóðugur á glugga yfír sér og segja: „Illa var farið með hana Glókollu þína í haust
en verr var nú farið með mig.“ Vaknaði hún og bað menn leita hans. Fóra nokkrir
karlmenn að leita og fundu Gunnlaug örendan og illa útleikinn við Skænudalsá sáu
þeir og merki um mikinn aðgang, og röktu þeir för ókennileg upp Urðarteigsfjall fram
í Aðalbólsslakka, þaðan virtist vættur þessi hafa leitað suður til öræfa. Lík Gunnlaugs
var flutt heim og sagði bóndi að svona færu þessir hnappastrákar. Solveig varð varla
söm eftir þetta en löngu síðar giftist hún Einari Högnasyni. Sá maður var síðar á Brú
er Eiríkur hét Runólfsson og var hann skyggn. Sagðist hann hafa séð Gunnlaugsbana.
Eitt kveld er hann gekk til húsa sá hann jötunvaxinn mann með jámstöng mikla um
öxl. Stansaði hann við gilið hjá Bakkastað, sló niður stönginni svo allt skalf við og
fór svo sömu leið suður yfir hálsinn.1
Sigfús Sigfússon III (1982), 231-234
„Skráð eftir frásögn ýmsra afkomenda Þorkels heimska um 1900. Espolín villist óefað á þeim feðgunum Áma og Gunnlaugi
því hann nefnir þann mann Árna frá Brú er drepinn var. En ættffæðingum mörgum ber saman um að það væri Gunnlaugur
sem hér segir. Páll prókúrator Melsteð hefur skráð þessa sögu og er hún öðruvísi líka.“ - Sbr. S. ísaf. I, 212-14.