Saga - 2014, Blaðsíða 12

stjórnmálakvenna sem fengu lítil sem engin formleg völd.5 Óhætt er
að fullyrða að sögur af ævistarfi þeirra kvenna sem hér voru
nefndar myndu skerpa til muna sýn okkar á valdabaráttu og valda-
afstæður, en við það fæst stjórnmálasagan (líka sú stjórnmálasaga
sem vill skilgreina valdið vítt og leita að birtingar mynd um þess
víðar en við ríkisráðsborðið).6 ekki síst vegna þess að til þess að
skrifa þær þarf að hugsa plottið upp á nýtt, spinna annan söguþráð.
Reyndar eru til sögur nokkurra kvenna sem tóku virkan þátt í
íslenskum stjórnmálum á tuttugustu öld, þökk sé þeirri hefð að gefa
út sjálfsævisögur og ævisögur alþýðufólks á Íslandi. Má þar nefna
sögu Jóhönnu egilsdóttur, Níutíu og níu ár, sem Gylfi Gröndal skráði,
endurminningar Maríu Þorsteinsdóttur, Skilmálarnir hennar Maríu,
eftir Nönnu Rögnvaldardóttur, minningar Sigurveigar Guð munds -
dóttur, Þegar sálin fer á kreik, eftir Ingibjörgu Sólrúnu Gísla dóttur,
minningar Aðalheiðar Bjarnfreðsdóttur, Lífssaga baráttukonu, eftir
Ingu Huld Hákonardóttur, endurminningar Guðrúnar Guð jóns -
dóttur, Hús og fólk, og svo dagbók verkakonunnar elku Björnsdóttur
sem kom út á prenti 2012.7
ragnheiður kristjánsdóttir10
5 Sem merki um þetta má t.a.m. benda á forsíður tímaritsins Andvara þar sem sjá
má myndir af þeim „merkismanni“ eða „brautryðjanda“ sem skrifað er um í
hverju hefti fyrir sig. Þar hafa birst andlit fyrstu konunnar sem gegndi ráðherra-
starfi, Auðar Auðuns (árið 2004), og fyrstu og einu þingkonu Sósíalistaflokksins,
katrínar Thoroddsen (árið 2007). Það er svo athyglisvert í samhengi þessarar
greinar, þótt það varði ekki röksemdafærsluna hér, að þriðja konan sem hefur
birst á forsíðu Andvara (samkvæmt efnisyfirliti áranna 1975–2013) er Anna
Sigurðardóttur, stofnandi kvennasögusafns Íslands. Hún skipast þar í flokk
með brautryðjendum í fræða- og háskólasamfélaginu, s.s. Árna Friðrikssyni
fiskifræðingi, Jakobi Benediktssyni orðabókarritstjóra og prófessorunum einari
Ól. Sveinssyni og Jóni Helgasyni. Hið íslenska þjóðvinafélag. Æviágrip merkis-
manna, http://www2.thjodvinafelag.is/utgafa/andvari/aeviagrip/, 3. sept -
ember 2014.
6 Sbr. t.d. Susan Pedersen, „What is Political History Now?“, David Cannandine
(ritstj.), What is Political History Now? (Basingstoke: Palgrave Macmillan 2002),
bls. 36–56, hér einkum bls. 36–38.
7 Dagbók Elku. Alþýðumenning í þéttbýli í frásögn Elku Björnsdóttur verkakonu. Útg.
Sigurður Gylfi Magnússon og Hilma Gunnarsdóttir (Reykjavík: Háskólaútgáfan
2012). Hér er jafnframt rétt að minna á þriggja binda verk Bjargar einarsdóttur
með æviþáttum íslenskra kvenna frá nítjándu og tuttugustu öld: Úr ævi og starfi
íslenskra kvenna I–III (Reykjavík: Bókrún 1984–1986) sem og Æviminngabók menn-
ingar- og minningasjóðs íslenskra kvenna I–v (Reykjavík: Menningar- og minning-
arsjóður kvenna 1955–1984).
Saga haust 2014 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:15 Page 10