Saga - 2014, Blaðsíða 72

Bandaríski bókmennta- og kynjafræðingurinn Marianne Hirsch
hefur búið til hugtakið „postmemory“ (síðminningu, eftirminningu)
yfir samsvarandi kenndir, þ.e. önnur eða þriðja kynslóð geymir svo
í hjarta sér þá atburði sem foreldrar eða næsta kynslóð á undan hafa
lifað að þeir verða sem minningar er lifa eftir í hug og hjarta eftir-
komendanna þó að atburðirnir hafi gerst fyrir daga þeirra. Hirsch
verður starsýnt á áfallaminningar og sérstaklega útrýmingu gyð -
inga. Það er að hluta til af persónulegum ástæðum — hún ólst upp
sem gyðingur í Rúmeníu við frásagnir foreldra sinna sem sluppu frá
hörmungunum og þessar frásagnir voru minnisstæðari en það sem
hún hafði sannanlega lifað sjálf.24 Miðlun foreldranna var einnig
fólgin í líkamstjáningu, heilkennum áfallanna, en fyrir næstu kyn -
slóð eru ljósmyndir mjög mikilvægar, bæði þær sem eru úr lífi fjöl-
skyldunnar og hinar sem eru almenns eðlis. Ljósmyndir „virka sem
afturgöngur frá heimi sem ekki verður endurheimtur.“25 Marianne
Hirsch greinir á milli fjölskylduminninga og þeirra minninga sem
vandalausir tileinka sér en álítur jafnframt að báðar gerðir megi
kalla „eftirminningar“. Gunnþórunn Guðmundsdóttir bók mennta -
fræð ingur hefur nýtt sér þetta hugtak þegar hún fjallar um hið
þekkta mál Binjamins Wilkomirski, sem vakti mikla athygli með
bernskuminningum sínum úr Auschwitz sem reyndust vera upp-
spuni, fenginn að láni úr öðrum ritum, því höfundurinn hafði ekki
lifað sjálfur þá fangavist sem hann sagði frá. Að mörgu leyti var frá-
sögnin áhrifamikil og stríddi ekki gegn því sem vitað var um
fangabúðirnar, en hún var gefin út undir fölsku flaggi og það gerði
gæfumuninn. Hún var ekki eftirminning innan fjölskyldu heldur
stolin, eða eins og Gunnþórunn orðar það: „Lesandinn upplifir slíkt
samningsbrot sem svik við sig, sem blekkingu og fals.“26
Margar hindranir geta verið í vegi þess að miðla minningum
milli kynslóða. Aleida Assmann tekur dæmi af eftirstríðskyn slóð -
inni í Þýskalandi, sem reyndi að byrgja sektina úr stríðinu inni svo
að það þurfti nýja kynslóð, 68-kynslóðina, til að opna fyrir gáttir
þorsteinn helgason70
24 „Interview with Marianne Hirsch, author of The Generation of Postmemory:
Writing and Visual Culture after the Holocaust.“ Columbia University Press.
http://www.cup.columbia.edu/static/interview-marianne-hirsch.
25 „…function as ghostly revenants from an irretrievably lost world.“ Marianne
Hirsch, „The Generation of Postmemory“, Poetics Today 29:1 (2008), bls. 103–
128, hér 115.
26 Gunnþórunn Guðmundsdóttir, „Blekking og minni. Binjamin Wilkomirski og
helfararfrásagnir“, Ritið 6:3 (2006), bls. 39–51, hér 42.
Saga haust 2014 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 17.5.2019 10:15 Page 70