Andvari - 01.01.2014, Side 69

andvari
LÚÐVÍK JÓSEPSSON
67
utanríkisráðherrann, Knut Frydenlund, blandaði sér í málið. Hann vildi
hjálpa Bretum út úr klemmunni þannig að þeir gætu haldið andlitinu.
Fyrsta dag júnímánaðar 1975 var samið um 200 mílur og jafnframt
veiðar innan 50 mílna. „Smánarsamningur“, sagði Lúðvík. Linkind
Sjálfstæðisflokksins í 50 mílna stríðinu varð til þess að hann setti allt
á fullt varðandi 200 mílna landhelgi. Lög um 200 mílna landhelgi
höfðu tekið gildi í október 1975. Samningurinn um veiðar innan 50
mílna var gerður í skjóli 200 mílna kröfunnar. Því miður var engin
viðurkenning á 200 mílunum í samningnum en hann átti að gilda til
1. desember 1976. Einum mánuði síðar ætlaði Efnahagsbandalagið
að taka sér 200 mílna efnahagslögsögu. Alþjóðaþróun hafréttar hafði
orðið íslendingum í vil, meðal annars af því að þeir beittu fullri hörku
og lagni í senn við útfærsluna fyrst í 12 mílur og svo í 50 mílur. En
eftir að Efnahagsbandalagið hafði tekið sér 200 mílna landhelgi sátu
Islendingar að vísu uppi með Þjóðverja í landhelginni til nóvemberloka
1977, ellefu mánuðum eftir að sjálft Efnahagsbandalagið og þar með
auðvitað Vestur-Þjóðverjar hafði fært landhelgina út í 200 sjómílur.
Þegar horft er yfir feril Lúðvíks og forystu í landhelgismálinu þá
er stærð hans algerlega óumdeild nú orðið. Styrmir Gunnarsson segir
í bók sinni um átökin í Sjálfstæðisflokknum meðal annars: „Ein af
ástæðunum fyrir falli viðreisnarstjórnarinnar í þingkosningunum 1971,
auk hinnar djúpu efnahagslægðar 1967-1969, var kolröng stefna í land-
helgismálum. Vinstri flokkarnir boðuðu útfærslu landhelginnar í 50
sjómílur. Það skildu allir. Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur vildu
færa lögsöguna út að 400 metra dýptarlínu... Við sem unnum við að
skrifa Morgunblaðið á þessum árum fundum að það var vonlaust verk
að sannfæra fólk um að dýptarlínan væri betri kostur en útfærsla í 50
sjómílur. í eigin huga og vegna þess að ég hafði haft aðstöðu til að
fylgjast með þessari atburðarás úr nálægð skrifaði ég þessi mistök á
reikning sérfræðinga og embættismanna og sagði við sjálfan mig að
svona færi fyrir stjórnmálamönnum sem sætu of lengi við völd. Þeir
misstu tengsl við grasrótina.“126 Þetta er rétt hjá Styrmi þó rökleiðslan
sé sérkennileg því auðvitað ráða stjórnmálamenn, ekki sérfræðingar
og embættismenn. Vandi Sjálfstæðisflokksins var sá að hann hafði
veika forystu í landhelgismálinu og var fjarri því búinn að ná vopnum
sínum eftir að hafa misst tvo leiðtoga sína, þá Olaf Thors og Bjarna
Benediktsson.
Jón Baldvin Hannibalsson segir um Lúðvík og landhelgismálið í