Andvari - 01.01.2014, Qupperneq 76

74
SVAVAR GESTSSON
ANDVARI
Lúðvík Jósepsson, Gísli Ásmundsson, Páll Bergþórsson og Ingi R.
Helgason og svo tveir frá Þjóðviljanum, við Ásmundur Sigurjónsson.
Fordæmingin á innrásinni 21. ágúst 1968 var gerð með öllum atkvæð-
um.135
En þegar frá leið kom í ljós að ýmsir eldri félagar voru ekki sammála
því að það ætti að höggva á öll pólitísk tengsl við valdaflokkana í
Austur-Evrópu eins og ákveðið hafði verið í forystustofnunum Alþýðu-
bandalagsins. Þar voru framarlega í flokki forystumenn úr verkalýðs-
hreyfingunni sem höfðu tekið þátt í svokölluðum Eystrasaltsvikum;
Benedikt Davíðsson, Jón Snorri Þorleifsson og Eðvarð Sigurðsson svo
dæmi séu nefnd. Sömu skoðunar voru Lúðvík og Einar Olgeirsson.
Þekkti ég afstöðu Einars sem hann hafði hvað eftir annað rakið fyrir
mér. Lúðvík beitti sér gegn þessari stefnu frá 1968, að vísu ekki ein-
beittur en þegar tækifæri gafst. Þannig sagði hann á fundi framkvæmda-
stjórnar Alþýðubandalagsins er rætt var um svokallaða alþjóðanefnd
flokksins samkvæmt bókun í fundargerð: „Lúðvík taldi þá samþykkt
sem gerð var fyrir tíu árum löngu úr gildi fallna.“136
Þegar ég fór yfir skjöl í þýskum skjalasöfnum 2011 sá ég frásagnir af
því að þessir heiðursmenn höfðu gengið lengra í að segja frá skoðunum
sínum austan tjaldsins en ég hefði getað ímyndað mér. Nú verður að
hafa einn fyrirvara áður en lengra er haldið: Vel kann að vera að austur-
þýsku skrásetjararnir hafi gengið lengra í að túlka skoðanir og orð
Einars og Lúðvíks en réttmætt var. Diplómataskýrslur eru ekki alltaf
sannorðar. Það breytir ekki því að það sem segir í þessum skýrslum
er allrar athygli vert - ekki síst fyrir þær sakir að innihald þeirra var
út í hött miðað við pólitískan veruleika Alþýðubandalagsins á þessum
árum.
Öll þau gögn sem hér er vitnað til eru nú opin hverjum sem er á
Þjóðskjalasafninu, annaðhvort í þeim skjölum sem ég lagði þar inn eða
þeim skjölum sem Kjartan Olafsson kom með til safnsins.
Einar Olgeirsson gerði samkvæmt þessum skjölum austurþýskum
endurnýjaðar tillögur eftir 1968 um það hvernig styrkja mætti tengsl
valdaflokksins í Austur-Þýskalandi og Alþýðubandalagsins þótt flokk-
urinn hefði ákveðið að slíta öll flokksleg tengsl. Hann ræddi meðal
annars möguleikana á því að bjóða ýmsum forystumönnum Alþýðu-
bandalagsins til viðræðna til Austur-Þýskalands, til dæmis: Öddu Báru
Sigfúsdóttur, Ólafi Jónssyni. Soffíu Guðmundsdóttur, Svavari Gests-
syni, Garðari Sigurðssyni, Ólafi Einarssyni og Svövu Jakobsdóttur.