Andvari - 01.01.2014, Page 102

100
HJALTI HUGASON
ANDVARI
eftir að þau fóru að heiman. Öllu þessu var Nonni sviptur við brottför sína
af landinu. Fyrst aðlagaðist hann dönskum aðstæðum.47 Síðan enn ókunnug-
legri kringumstæðum í Frakklandi. Hann varð að tileinka sér framandi tungu
og menningu sem óneitanlega gekk nærri þjóðerni hans áður en yfir lauk.4X
Hann fór heldur ekki í fóstur. Þvert á móti ólst hann upp á stofnun þar sem
hann hefur tæpast tengst neinum einum fullorðnum nánum tilfinningabönd-
um. Hann ólst líka upp í hreinu samfélagi karla þar sem konur hafa vart
verið sýnilegar nema hugsanlega sem matseljur, þjónustustúlkur eða fjarlægar
stuðningskonur. Loks var uppeldi hans frá 12 ára aldri ekki fyrst og fremst
lagað að þörfum og forsendum hans sjálfs eða endilega barns á hans aldri
heldur fyrirætlunum kaþólsku kirkjunnar með hann.
Konum kynntist Jón varla og tengdist öðru vísi en í hlutverkum eftir að
hann yfirgaf Island. Sem prestur og sálusorgari hefur hann þjónustað konur
og ef til vill komist í trúnaðarsamband við þær. Þegar Jón lagðist í ferðalög
dvaldi hann oft með klausturkonum og þegar elli og hrumleiki herjuðu á hann
naut hann aðhlynningar kvenna. Svo kynntist hann enn einum hópi kvenna.
Það voru eins og drepið var á auðugar styrktarkonur hans, Jesúítareglunnar
eða kaþólsku kirkjunnar almennt. A þeim varð hann að kunna lag og beita
þeirri kunnáttu af lipurð og lagni. Oft voru þetta giftar konur sem veittu að-
stoð með tilstyrk karla sinna. Vera má að hér sé komin nokkur skýring á
þeirri aðdáun og virðingu sem hann sýnir jafnan embættismönnum og öðrum
af háum stigum í bókum sínum.49 Ugglaust hefur Jesúítareglan innrætt ungum
skjólstæðingum sínum að elska styrktarfólk sitt þótt ekki væri um persónuleg
tengsl að ræða. Slík ópersónuleg elska getur vel snúist upp í innantóma höfð-
ingjadýrkun.
Hér skal því ekki haldið fram að Nonna hafi verið rænt eða hann her-
leiddur. Því skal heldur ekki neitað að honum hafi verið gefin tækifæri til að
endurskoða ákvörðun sína um að yfirgefa föðurlandið og í framhaldinu ganga
kaþólsku kirkjunni á hönd.50 Það sem skiptir máli er að Nonni varð stofnun
að bráð, hann „institutionaliseraðist“, festist í hlutverki og gekk síðar í gegn-
um stranga persónuleikamótun sem var ef til vill ekki alltaf sem uppbyggi-
legust eða til þess fallin að laða einstakling sem lifað hafði af tilfinningalegt
lost til fullkomins jafnvægis. Allt þetta hefur sjálfsagt haft jafnmikil áhrif á
sálrænan þroska Jóns Sveinssonar og „móðurmissirinn" sem slíkur. Ef til vill
má líta svo á að Jón Sveinsson hafi af öllum þessum ástæðum saman lögðum
orðið eins konar Pétur Pan syndrómi að bráð.
Hingað til hefur Jón Sveinsson ungur, það er Nonni, verið okkur kunnug-
astur af öllum þeim Jónum Sveinssonum sem hér í upphafi voru taldir hafa
sameinast í persónu hans. Gunnar F. Guðmundsson hefur fært okkur heilt
myndasafn af honum á öllum skeiðum ævinnar og þannig gætt myndirnar
aukinni dýpt. Eins og stundum verður í fjölhliða ævisögum er miðkaflinn í