Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Page 10

8
raunverulega um hendur í viðskiptum lánveitanda og lántaka. Í
þessari grein verður sjónum beint að þeim lánsskuldbindingum
sem falla undir gildissvið VI. kafla vxl. og verður því, í stað framan-
greindra hugtaka, hér eftir rætt um „gengistryggð lán“.
Í aðdraganda og enn frekar í kjölfar bankahrunsins féll gengi
íslensku krónunnar gagnvart erlendum myntum með þeim afleið-
ingum að höfuðstóll þeirra lánssamninga, sem verðtryggðir voru
miðað við breytingar á gengi erlends gjaldmiðils eða gjaldmiðla,
hækkaði verulega.5 Það þarf því ekki að koma á óvart að fjölmörg
mál hafa verið rekin fyrir dómstólum þar sem á það hefur reynt
hvort slík gengisbinding sé lögmætur grundvöllur verðtryggingar í
skilningi VI. kafla vxl.
Í þessari grein verður gerð grein fyrir VI. kafla vxl. þar sem finna
má þær lagareglur sem gilda um heimildir manna til að verðtryggja
fjárskuldbindingar í íslenskum krónum. Í því skyni að rannsaka
hvaða skuldbindingar falla undir gildissvið kaflans verður beitt
hefðbundnum aðferðum lögfræðinnar og litið til texta lagaákvæð-
anna, lögskýringargagna, skrifa fræðimanna og dómaframkvæmd-
ar. Rétt er að taka sérstaklega fram að ekki verður tekið til skoðunar
í greininni með hvaða hætti leiðrétta beri samningsákvæði er inni-
halda ólögmæta gengistryggingu.
Greinin er þannig upp byggð að fyrst verður fjallað stuttlega um
verðtryggingarmöguleika samkvæmt VI. kafla vxl. (kafli 2). Því
næst verður fjallað um bannreglu VI. kafla vxl. andspænis megin-
reglunni um samningsfrelsi og reglum Evrópuréttarins um frjálst
flæði fjármagns (kafli 3). Þungamiðja greinarinnar eru kaflar 4 og 5
þar sem fjallað er með ítarlegum hætti um það hvaða skuldbind-
ingar falli undir VI. kafla vxl. Í því sambandi verður horft sérstak-
lega til túlkunar á hugtakinu „lánsfé í íslenskum krónum“ með
hliðsjón af dómaframkvæmd Hæstaréttar á þessu sviði (kafli 4). Þá
verða í 5. kafla settar fram hugleiðingar um þær leiðbeiningarreglur
sem lesa má úr dómaframkvæmdinni um það hvenær lán telst vera
í íslenskum krónum eða eldri mynt eða myntum. Að lokum er að
finna niðurstöðukafla þar sem helstu ályktanir, sem settar eru fram
í greininni, eru dregnar saman (kafli 6).
4 Eyvindur G. Gunnarsson: „Um gengistryggð lán og verðtryggingu“. Úlfljótur 2009, bls.
316.
5 Eðli máls samkvæmt hafði gengisfall íslensku krónunnar mismunandi áhrif á fjárhæð
lána enda voru þau ýmist miðuð við eina tiltekna mynt eða miðuð við reiknieiningu þar
sem tilteknar myntir vógu mismikið (myntkörfu) en dæmi voru um að eftirstöðvar lána
hafi nær tvöfaldast. Sjá til hliðsjónar grein Ásu Ólafsdóttur, „Meginregla íslensks samn-
ingaréttar um rangar forsendur og endurreikningur ólögmætra gengislána“, Úlfljótur 2012,
bls. 6.