Tímarit lögfræðinga - 01.04.2013, Page 38


Hvað sem framangreindu líður er ljóst að fleiri dómar þurfa að
falla í Hæstarétti til að eyða þeirri réttaróvissu sem uppi er um slíka
samninga. Hugsanlegt er að reka þurfi talsvert mörg dómsmál til
þess að fá skýrar línur um raunverulegt eðli fjármögnunarleigu-
samninga.53
4.2.1.3 Rekstrarleigusamningar
Í lögum nr. 19/1989 um eignarleigu var rekstrarleiga skilgreind með
neikvæðum hætti sem eignaleiga sem hvorki teldist til fjármögn-
unarleigu né kaupleigu. Í frumvarpi því sem varð að lögum nr.
161/2002 um fjármálafyrirtæki er hugtakið skýrt með sama hætti og
gert var í lögum nr. 19/1989.54
Hefðbundnir rekstrarleigusamningar fela í sér þríhliða samn-
ingssamband, þ.e. milli leigutaka, eignaleigufyrirtækis og seljanda
viðkomandi samningsandlags. Slíkir samningar eru ávallt tíma-
bundnir og óuppsegjanlegir. Á meðan á samningstíma stendur veit-
ir seljandi leigutaka ýmsa þjónustu sem leigutaka er óheimilt að
kaupa af öðrum (viðgerðar-, viðhalds- og varahlutaþjónusta). Í lok
samningstíma skilar leigutaki samningsandlaginu til seljanda. Sam-
hliða undirritun rekstrarleigusamninga undirrita eignaleigufyrir-
tæki og seljandi samning þar sem almennt er kveðið á um að í lok
samningstíma skuldbindi seljandi sig til að kaupa samningsandlag-
ið af viðkomandi eignaleigufyrirtæki.55
Ekki hefur komið til kasta Hæstaréttar mál þar sem reynt hefur
á lögmæti gengisbindingar í rekstrarleigusamningi. Hins vegar hef-
ur á þetta reynt bæði á vettvangi úrskurðarnefndar um viðskipti við
fjármálafyrirtæki 9. desember 2011 í máli nr. 58/2011 og í dómi Héraðs-
dóms Reykjavíkur 21. nóvember 2012 í máli nr. E-3680/2011.56 Niður-
staða úrskurðarnefndarinnar og héraðsdóms var á sömu leið, að
rekstrarleigusamningarnir, sem um var deilt, væru leigusamningar
53 Fátítt er, en þó ekki óþekkt, að einstaklingar hafi nýtt sér fjármögnunarleiguformið
enda gátu þeir ekki nýtt sér það skattalega hagræði sem í því fólst. Í þeim tilvikum, sem
einstaklingar gerðu slíka samninga við fjármálafyrirtæki vegna kaupa á bifreið til einka-
nota, falla þeir undir ákvæði X. til bráðabirgða við lög nr. 38/2001 um vexti og verðtrygg-
ingu, sbr. 2. gr. laga nr. 151/2010.
54 Alþt. A-deild, þskj. 218 – 215. mál, bls. 1100.
55 Í almennum athugasemdum í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 19/1989 um eignar-
leigusamninga kemur m.a. fram að rekstrarleigu svipi mest til „venjulegrar leigu“ en hér
skilji þó á milli hinir sérstöku skilmálar sem tíðkast í þessum viðskiptum. Alþt. 1988-1989,
A-deild, þskj. 2 – 2. mál, bls. 29
56 Úrskurðarnefnd um viðskipti við fjármálafyrirtæki starfar samkvæmt samkomulagi
viðskiptaráðuneytisins, Samtaka banka og verðbréfafyrirtækja, Sambands íslenskra spari-
sjóða og Neytendasamtakanna frá 8. júní 2000. Samkvæmt 2. mgr. 19. gr. a í lögum nr.
161/2002 um fjármálafyrirtæki, sbr. 13. gr. laga nr. 75/2010, er fjármálafyrirtækjum skylt að
eiga aðild að úrskurðarnefndinni.