Úrval - 01.12.1949, Blaðsíða 52

50
TJTRVAL/
greina hina visnu þræði frá heil-
brigðum þráðum.
Hugsum okkur, að við hefð-
um tækifæri til að skoða heila
úr manni, sem hefði dáið eftir
meiðsli, er hefði skaðað sjón-
taugina á leiðinni frá auganu
til heilans. Þá gætum við með
sérstakri litunaraðferð fylgt
hinum visnu taugaþráðum sjón-
taugarinnar inn í heilann og
fundið nákvæmlega hvar þeir
enda. Hið sama má gera þó að
einungis fáir þræðir á sérstök-
um bletti í nethimnunni hafi
skemmzt. Með þessu móti hefur
fundizt, að sérhver blettur í net-
himnunni er tengdur tilsvarandi
hópi taugafruma neðst í heilan-
um. Og ef við viljum rekja slóð
sjónskynjunarinnar áfram til
hvelkápunnar, getum við gert
það með því að skoða heila, sem
skaddazt hefur einhvers staðar
á þeim slóðum.
Þetta er mikið nostursverk, og
ýmsir tæknilegir erfiðleikar, sem
sigrast verður á. En með þessari
aðferð er smátt og smátt verið
að „kortleggja“ tengslin milli
hinna einstöku hluta miðtauga-
kerfisins.
Annað, sem auðveldar líffæra-
fræðingnum störf hans, er til-
hneiging taugaþráða, sem flytja
samskonar eða skyld ,,boð“, til
að spinnast saman, mynda svo-
kallaðar taugaflækjur. Þessar
flækjur eru stundum svo greini-
legar, að unnt er að rekja þær
nokkurn spöl í smásjánni, eink-
um þó ef þær eru að visna sem
afleiðing af skemmd. í mænunni
má allvel greina þessar tauga-
flækjur, t. d. þá sem flytur sárs-
aukaskynjunina. Hún hefur ver-
ið skýrt greind, liggur beggja
megin nálægt yfirborði mænunn-
ar. I einstaka tilfellum er jafn-
vel unnt að skera þessa flækju
í sundur til þess að koma í veg
fyrir að sjúklingurinn skynji
sársauka frá tilteknum hluta
líkamans — án þess samtímis
að hafa nokkur áhrif á aðrar
skynjanir. Jafnframt eru aðrar
taugaflækjur, sem liggja upp
mænuna og flytja taugaorku-
sveiflur, sem gera okkur kleift
að skynja hita eða kulda hlutar
sem við handleikum, merkja
þrýsting á líkamann o. s. frv.
Með því að rekja þessar tauga-
flækjur hverja fyrir sig erum
við að byrja að finna, hvar
taugaorkusveiflur hinna ein-
stöku skynjana enda. Og við er-
um að byrja — en aðeins að
byrja — að fá hugmynd um
hvar í heilanum endastöðin er