Úrval - 01.12.1949, Page 122

120
ÚRVAL
andi fyrir hann af öllum rit-
um hans; leikaraeðli höfundar-
ins kemur hér svo ljóslega fram
að ekki verður um villzt.
Þessi snilldarlega skrifaða
saga var bein afleiðing af til-
finningalífi Dickens um það
leyti er hann var orðinn ást-
fanginn á nýjan leik, taldi sig
svívirtan og rægðan að ósekju
af fólki, sem átti honum ekk-
ert nema gott upp að unna, varð
að þola gagnrýni og ámæli
margra vina sinna, og þegar
honum fannst dianh vera einn,
yfirgefinn og' ‘misskilinn. Til
þess að verja sig gegn hinu
f jandsamlega umhverfi, og friða
samvizku sína, setti hann sjálf-
an sig á svið, bæði í lífinu og
í skáldskap sínum, skoðaði
sjálfan sig sem ofsótta og sár-
þjáða hetju, og samdi verk, sem
hlaut slíkar vinsældir, að óhjá-
kvæmilegt er að álykta, að það
hljóti að vera mikið af ofsótt-
um og sárþjáðum hetjum í
heiminum.
*
Shakespeare hóf æviferil sinn
sem leikari og varð rithöfund-
ur. Dickens byrjaði líf sitt sem
rithöfundur og varð leikari.
Þetta gerir okkur skiljanlegt,
hvers vegna persónur Shake-
speares eru djúphugsaðri en
persónur Dickens, en söguhetjur
Dickens á hinn bóginn glæstari
við fyrstu sýn. Persónur Shake-
speares lifa sjálfstæðu lífi án
tillits til umhverfisins og að-
stæðnanna í leikritinu, þar sem
þær birtast, en persónur Dick-
ens eru aðeins gæddar lífi með-
an þær hrærast í því umhverfi,
sem hann hefur skapað þeim.
Enginn enskur rithöfundur er
glæsilegri en Dickens, þegar
honum tekst upp; en oft breyt-
ist líka hinn bjarti logi snilld-
ar hans í neistaflug, sem flýg-
ur út í buskann og verður að
engu. Hann hlýtur að hafa fund-
ið þetta á sér, þegar hann las
upp úr verkum sínum opinber-
lega, því að hann sleppti oft
mannlýsingum sagnanna, en
lýsti persónunum með því að
leika þær.
Dickens las upp úr verkum
sínum í Englandi, Skotlandi og
írlandi á árunum 1858—59,
1861—63, 1866—67 og 1868—
70. Upplestrar hans vöktu engu
minni athygli en ræður frægra
stjórnmálamanna, en á þessum
tímum sóttist fólk mjög eftir
að hlýða á stjórnmálaræður.
Hann hagnaðist vel á fyrirtæk-
inu, og þegar hann las upp í
stærri borgunum, urðu margar
þúsundir frá að hverfa vegna
skorts á húsrými. Honum var
ákaft fagnað, þegar hann kom
fram á sviðið, en hann lét sem
hann heyrði það ekki, og að af-
loknum upplestrunum risu á-
heyrendur oft upp úr sætum
sínum og héldu áfram að hylla
hann, þar til hann var búinn að
skipta um föt og var farinn úr
húsinu. Múgur manns sætti
tækifæris til að snerta hönd
hans eða klæðnað, og kvenfólkið