Úrval - 01.06.1953, Blaðsíða 6

4
tTRVAL
hœfileikum. Og það skiptir
ekki svo litlu máli! Á nokkr-
um mánuðum kynntumst við
hverjum kvikmyndasnillingn-
um á fætur öðrum í myndum
sem vöktu athygli um allan
heim. Roberto Rossellini
(Övarin horg og Paise), Vitt-
orio de Sica (Hjólhestaþjófur-
inn, Kraftaverkið í Milanó og
Umberto D) og Renato Castel-
lani (Undir sól Rómar, Tveggja
aura von og Þaö er vor).
Þeim skaut upp á furðulega
skömmum tíma og þeir hafa
haldið velli siðan. Það er þessi
staðreynd sem ég tel mesta
kraftaverkið í ítalskri kvik-
myndagerð — kunnáttan og
hæfileikarnir voru fyrir hendi
þegar tækifærið loks bauðst.
Geysileg útþensla varð raun-
ar í öllum kvikmyndaiðnað-
inum. Árið 1946 voru seldar
126 myndir til 16 landa, en
1951 1295 myndir til 68 landa.
Á tæpum fimm árum unnu
ítalskar kvikmyndir sér sess á
heimsmarkaðinum. Skipulagn-
ing ein getur ekki áorkað
sllku. Til þess þarf listræna
hæfileika. Og þeir voru tiltæk-
ir.
Ein skýringin á hinu skjóta
gengi ítalskra kvikmynda er
án efa sú, að kvikmyndararnir
leituðu ekki til útlanda eftir
fyrirmyndum, heldur sköpuðu
það sem þeir einir gátu gert,
af því að þeir einir höfðu skil-
yrði til þess. Þessi skilyrði
voru ítalskt umhverfi, og með-
fæddur hæfileiki ítala til
dramatískra tilburða, fögnuð-
ar og ærsla. Og svo að sjálfsögðu
allt það sem máli skipti fyrir
fólkið í landinu. Það var ein-
mitt hið þjóðlega sem gaf
verkum þeirra alþjóðlegt gildi.
Þeir gáfu af sjálfum sér á þann
hátt sem engir aðrir gátu, og
það kom í ljós, að það sem
þeim lá á hjarta og þeir létu
í té, átti erindi til okkar hinna.
Hið sammannlega hefur alltaf
gildi fyrir annað fólk, hversu
sérstætt form sem því er val-
ið og hversu staðbundið sem
umhverfið er.
Eitt nafn á skilið að nefnast
öðrum fremur — maður, sem
aldrei sést á myndunum en að-
eins er getið í fortextanum
(sem fólk ætti að gefa meiri
gaum en almennt tíðkazt),
maður sem meira en nokkur
annar hefur sett svip sinn á
ítalskar myndir eftir stríðið.
Það er skáldið Cesare Zavat-
tini. Hann hefur samið hand-
rit að flestum þeim myndum
sem nefndar eru hér að fram-
an, hann hefur unnið með öll-
um helztu leikstjórunum, gefið
þeim ráð og hugmyndir, leikrit
hans, bæði gleðileikrit og þau
sem eru alvarlegs eðlis, eru
uppistaðan í þeim myndum
sem leikstjórarnir hafa fengið
mesta sæmd af. Kvikmynd er
verk margra manna, og það er
erfitt fyrir ókunnuga að skera
úr um hvern þátt hver um sig
eigi í henni, því að hér er um