Úrval - 01.03.1970, Side 44

42
ÚRVAL
ég kom í Hafnarfjörð, 1928, en við
könnuðumst fljótt hvor við annan,
af ætt og orðspori. Þá var hann
þegar farinn að safna þjóðminjum
af kappi, en hvenær hann hóf þá
söfnun veit ég ekki með vissu; hitt
er víst, að hana má með réttu kalla
ævistarf hans, sem hann helgaði
krafta sína, af ástríðuþrungnum
dugnaði, eins og fjölmörgum er
kunnugt, og raunar er þjóðfrægt
orðið. Árangur söfnunar hans er
líka orðinn með miklum ólíkind-
um, því lengi fram eftir ævi varð
hann að stunda iðn sína, sem at-
vinnu. En hann fór í söfnunar-
ferð'r, þegar hann kom því við,
kynntist þá mörsum, þar á meðal
ýmsum, sem liðsinntu honum í
þessu framvegis, enda sparaði hann
hvorki fé né fyrirhöfn, til þess að
halda sambandinu við þá, og senda
þeim neninea eftir börfum, beg-
ar um dvra hluti var að ræða. Marg-
ir hrifust af þessum áhuga, svo
ýmsa hluti fékk hann fyrir lít;ð eða
ekkert: engu síður keypti hann
marga hluti dýrt, og suma afar-
verði, enda lét hann aldrei verð
standa fyrir kaupum á þeim hlut-
um. sem honum lék verulega hug-
ur á. og sparaði þá varla nokkra
fyrirhöfn heldur. Sem dæmi má
nefna, að hann hafði beðið mig að
útvega sér miög fágætan grip úti
á Tiörnesi, og mátti ég gre;ða hann
því verði sem upp kynni að verða
sett. Ég giörði mér ferð þangað í
þessu skyni, en árangurslaust, því
gripurinn var ekki falur. (Þetta var
úrfesti úr náttúru-gullmolum, sem
Hálfdán Jakobsson í Mýrarkoti kom
með heim, úr gullleitarleiðangri
sínum til Klondyke). Nokkrum ár-
um síðar gjörði Andrés sjálfur
þangað ferð sína, sunnan úr Ásbúð,
þá orðinn sjötugur, til þess að herja
út festina; bauð hann í hana geypi-
verð, á þess tíma gengi — en ár-
angurslaust.
Rétt fyrir 1940 komst Andrés loks
í samband við Þjóðminjasafnið i
Reykjavík; samdist svo, að safnið
erfði allt eftir hann, að honum látn-
um, en hann fengi nokkra árlega
lífrentu. Raunar var það nokkur
orðaleikur, því hann var mjög lít-
ill eyðslumaður um allt, nema söfn-
unina, í hana gekk öll hans eyðsla,
eins og fyrr var drepið hér á; hann
hélt stöðugu sambandi vegna henn-
ar, við menn víðsvegar um landið,
bréflega og símleiðis.
Eðlilega eru misjafnir að kostum,
hlutirnir í hinu geysilega safni hans,
sem enginn hefur hugmynd um,
hversu marga hluti telur, (en trúa
myndi ég því, að þar hrykki ekki
til að nefna hundrað þúsunda).
Nokkurt úrval þessa safns er til
sýnis í Ásbúðardeild Þjóðminja-
safnsins, en mjög lítill hluti að
vöxtum; afgangur þess er svo í
geymslum.
Það var ómetanlegt þjóðhagslegt,
tjón, hversu seint tókst samvinna
Andrésar við Þjóðminjasafnið, því
hefði hún tekizt fyrr, væri skrán-
ing þessa feikna safns betur stödd
en nú er, enda hefði hann þá einn-
ig verið búinn að leita betur, í
flestum hlutum landsins, en hann
var flestum mönnum fundvísari á
þjóðminjar af flestu tagi.
Andrés var þægilegur í viðmóti
við hvern sem var og gat talað um