Goðasteinn - 01.03.1968, Page 12

hér í Mýrdal um og fyrir síðustu aldamót, má nokkuð marka
af þeim orðum, er Sigríður Jakobsdóttir, sem lengi bjó á Gilj-
um, lét falla við mig, er hún í hárri elli ræddi um liðin bú-
skaparár. Orð hennar voru á þessa leið: „Þrennt var það auk
guðs, sem hjálpaði okkur Jóni mínum að koma börnunum okkar
til manns. Það voru kýrnar, kálgarðarnir og fýllinn, og hans hlut-
ur held ég að hafi verið mestur.“
ÞÁTTUR FUGLA I ÖRNEFNUM
Þegar litið er yfir örnefnaskrár víðsvegar að af landinu, blasir
fljótlega við, að mörg örnefni eru tengd fuglaheitum og það jafn-
vel nöfn heilla fjarða, stöðuvatna og bæja. Sömu sögu er að segja
hér úr Mýrdalnum. Hér er bær, sem heitir Álftargróf. Lítið stöðu-
vatn er hér á heiðum norður, sem Gæsavatn heitir og lækurinn
úr því nefnist Gæsaá. Úti fyrir Dyrhólaey eru Mávadrangur og
Lundadrangur og þurfa nöfn þeirra lítt skýringa við. Hrafnatind-
ur er áberandi bjargstrýta norðaustur af Vík. Þessi nöfn munu
vera mjög gömul, þar sem ég hefi rekizt á þau í allgömlum
heimildum. Sama mun að segja um örnefnin Andakelda og Anda-
kíll hér á mýrunum í Mið-Mýrdal.
Yngri munu örnefni eins og Fýlanef, Fýlaskora og Fýlalág.
Benda heitin til að þar hafi fýl verið skipt að loknum sigum.
En fræðimenn telja að fýll hafi ekki farið að verpa hér á fasta-
landinu fyrr en um eða eftir aldamótin 1700. Verður því að á-
lykta að þau örnefni, sem kennd eru við fýlinn, séu til orðin
á 18. og 19. öld, og að t. d. Fýlanef, sem eru nokkur að tölu,
séu á þeim slóðum, þar sem hann fyrst fór að verpa.
Um örnefni eins og Krummaklett og Fálkanef er erfitt að
segja aldur, einkum ef þau eru ekki tengd landamerkjum jarða
og því ekki komizt á gömul skjöl sem ýmis önnur forn örnefni.
Ein er sú tegund örnefna, sem erfitt er að ákvarða, hvort kennd
eru við fugl eða mann. Það eru örnefni, sem kennd eru við
örn, þar sem karlmannsnafnið Örn hefur fylgt íslenzku þjóðinni
allt frá landnámstíð. Nokkur slík örnefni eru til hér í Mýrdal, svo
sem fjallið Arnarstakkur á suðausturbarmi Heiðardals, og Arnar-
drangur á fjörunni austan við Dyrhólaey.
10
Goðasteinn