Vísir - 17.06.1944, Blaðsíða 118

118
VlSIR — ÞJÓÐHÁTÍÐARBLAÐ
HARALDUR ARNASON
Vorið 1909 stofnuðu G. Gísla-
son & Hay verzlun, sem „Dags-
brún“ nefndist, neðarlega á
Hverfisgötu. Forstöðu þessarar
verzlunar hafði Haraldur Árna-
son, sem þá hafði 2 % ár um
tvítugt og var nýkominn heim
frá Englandi eftir 3% árs dvöl
við verzlunarnám. Hann hafði
gert rekstur vefnaðarvöru- og
fatnaðarverzlana að sérgrein
sinni. „Dagsbrún“ bar þess
merki, að kunnáttumaður sat
þar við stýrið. Þarna var smekk-
legra vöruval en menn höfðu
vanizt áður og þóttu gluggar og
búð bæjarprýði. Stóð verzlun
þessi skamma tíma eftir að Har-
aldur fór þaðan.
Hinn 1. jan. 1912 réðist Har-
aldur verzlunarstjóri til Th.
Thorsteinsson, sem þá rak tvær
verzlanir í Hafnarstræti. Veitti
hann þessum verzlunum for-
stöðu, og 1914 voru þær fluttar
báðar á sama stað í stórhýsið,
sem stóð þar sem nú stendur
Austurstræti 14. En 25. apríl
1915 brann húsið til kaldra kola
og allt, sem í því var. Eigi að
síður tókst að opna verzlunina
eftir hálfan mánuð í húsi Gunn-
ars Þorbjarnarsonar í Hafnar-
stræti, þar sem önnur deildin
hafði verið áður, og má ætla,
að þar hafi verið skjót hand-
tök að koma öllu á fót svo hráð-
lega aftur.
Th. Tliorsteinsson var maður
stórhuga, og vildi hann annað-
hvort eiga fremstu verzlun bæj-
arins í þessari grein eða hætta
rekstri að öðrum kosti. Keypti
hann í því skyni húsgrunninn
Austurstræti 14, en þegar hann
afréð að hætta verzlunarrekstri,
seldi hann grunninn aftur. Har-
aldi bauð liann verzlunina til
sölu og hjálpaði honum á allan
hátt við kaupin, og hefir Har-
aldur sagt að þá hafi verið því
líkara að sonur væri að taka við
af föður, en verið væri að selja
óviðkomandi manni. Enda
fylgdist Th. Th. jafnan með
gangi verzlunar Haraldar, eins
og hann ætti sjálfur hlut að, og
gladdist yfir velgengni nýja
eigandans.
Kaupin voru gerð í júlí 1915,
og yfirtók Haraldur verzlunina
1. september. En mánuði síðar
flutti hann í gamla prestaskól-
ann, og hófst þá umbreyting
þess gamla húss, sem löngu er
fræg orðin. Hafði Haraldur hús-
ið fyrst á leigu, en keypti það
tveim árum síðar. Af lóðinni
seldi hann Nýja Bíó nokkru sið-
ar skika undir kvikmyndahús,
en 1928 tókst honum að festa
kaup á Eymundsenshúsinu, svo
að hann á nú allt hornið milli
Lækjargötu og Austurstrætis,
nærri 75 metra með báðum göt-
um. Þar lætur hann sig dreyma
um að byggja fegursta og vand-
aðasta verzlunarhús bæjarins.
En svo miklar kröfur hefir hann
gert til þeirrar breytingar, að
hún hefir af ýmsum ástæðum
þurft að bíða betri tíma. En á
þyí er enginn vafi, að þar verður
virðulegt liús reist, ef hann fær
að ráða.
En nú víkur sögunni aftur að
verzluninni. Haraldur ákvað
þegar að leggja áherzlu á góðar
og vandaðar vörur, sem af aug-
Ijósum ástæðum hlutu að verða
dýrar. Þótti sumum það léleg
fyndni, þegar hann auglýsti að
ódýrast myndi til frambúðar að
kaupa dýrar vörur. En reynslan
hefir sannað þá staðhæfingu.
Síðan hafa menn lært að spara
sér mikið fé og grem ju með því
að kaupa jafnan hið vandgðasta,
sem völ er á. Hann lagði einnig
ríka áherzlu á gluggaskreyting-
ar og gerðist þá þegar forystu-
maður í þeirri grein. Loks tók
hann að fara utan tvisvar á ári
til innkaupa, til þess að geta
jafnan fylgzt sem bezt með
nýjungum og tízku.
Það varð Harakli snemma ó-
metanleg stoð, að hann bar gæfu
til að afla sér ágætra starfs*
manna. Þau frk, Guðrún Árna-
dóttir og Kristján Gestsson
byrjuðu að starfa með Haraldi
við verzlun Th. Thorsteinsson-
ar, og frú Þuríður Kjaran, sem
einnig hafði starfað við þá
verzlun, lét ekki af störfum,
fyrr en í fyrra, þegar hún gift-
ist. En það er liaft að orðtaki,
að stúlkur fari yfirleitt ekki frá
störfum í Haraldarbúð til ann-
ars en að gifta sig. Starfsmanna-
lán Haraldar kom í góðar þarf-
ir, þegar fyrirtækinu var skipt
í tvennt um næstsíðustu áramót.
Var heildverzlunin skilin frá
smáverzluninni, nefnd „Hai’ald-
ur Árnason, Heildverzlun li/f“,
og gerðist Kristján L. Gestsson
forstjóri hennar. En búðin
nefndist „Haraldarbúð h/f“, og
er Haraldur sjálfur forstjóri
hennar, en Árni sonur hans
verzlunarstjóri. Páll Kr. Árna-
soix er fulltrúi beggja fyrirtækj-
anna. Allir eru þeir jafnfi’amt
hluthafar, auk 4 manna, sem
byrjuðu í sendifei’ðum hjá Har-
aldi, en hafa nú allir ábyrgðar-
störf í fyrirtækjunum, Svein-
björn Ái’nason og Sigurður Ja-
fetsson í Haraldarbúð, en Sig-
urður Halldói’sson og Björgvin
Þorbjöi’nsson í heildverzlun-
inni.
Myndin, sem fylgir þessum
línum, er af gamla prestaskól-
anum, eins og hann leit út, áð-
ur en Haraldur flutli þangað.'
Það hús er nú löngu orðið ó-
þekkjanlegt, því að á því hafa
verið gerðar miklar breytingar.
Auk þess liefir Haraldur byggt -
mikið við húsið, aðallega inn í
portið á bak við það. Þó eru að-
glviðir þinir sömp og í gamia
húsinu, sem er eitthvert elzta
hús bæjarins, byggt 1802.
Það er áreiðanlega hægt að
fullyrða, að hvergi í heiminum
mun jafnmikil verzlun fara
, fram í jafnþröngum húsakynn-
um. Þetta hefir því aðeins x-eynst
mögulegt, að gætt liefir verið
hixmar ýtrustu hagsýni og
smekkvisi i húsbúnaði og fyrir-
komulagi. Það er þessvegna,
sem öllum finnast sölubúðir
Haraldar furðanlega rúmgóðar
að innan, þótt húsið vii'ðist á-
kaflega lítið til að sjá.
En það er ekki luisið eitt eða
smekkleg tilhögun, sem laðar að
Haraldai’búð. Haraldi lrefir tek-
izt það, sem hann einsetti sér í
upphafi, að einbeita sér að sölu
hiiina beztu tegunda, sem völ
var á. Með því starfi hefir hon-
um tekizt að bæta smekk
manna og auka skilning þeirra
á því, að hið bezta er jafnan ó-
dýrast. Það er þessvegna, sem
jafnan hefir vei’ið gestkvæmt,
og útlit er fyrir að löngum verði
gestkvæmt „hjá Haraldi“.
Haraldur Ái’nason fluttist
13% árs að aldri til Reykjavík-
ur frá Sauðárkróki, með móður
sinni, frú Kristínu Björnsdóttur
Simonarson og stjúpföður siii-
nm, Birni Símonarsyni gullsmið.
Hann réðst þá strax til sendi-
ferða hjá Sigfúsi Eymundssyni
bóksala og starfaði þar í 3 sum-
ur, en var við nám á vetrum.
Er honum ljúft að minnast þess,
að hann er nú eigandi Eymund-
senshússins og hefir einkaskrif-
stofu þar, sem áður var dag-
stofa frú Eymundsen. Meðan
hann var hjá Eymundsen, vann
lxann um skeið 2 tíma á dag hjá
Ludvig Hansen, umboðsmanni
Braunsverzlunar. Þar hlaut
hann sín fyrstu kynni af vefn-
aðarvörum. En í 3 missei'i á ár-
unum 1904—5 var hann læi’-
lingur í klæðaverksmiðjunni Ið-
unni. Þar fékk hann á einfaldan
og hagkvæman hátt mjög stað-
góða vöruþekkingu, enda hafði
Iiann lært á allar vélar verlt-
smiðjunnar, nema spunavél,
þegar hann varð að hætta vef-
aranámi söluxm vanheilsu. En
það varð aftur oi’sök þess, að
hann snerí sér fyrir alvöru að
enskunámi og sigldi til Eng-
lands 1905, til að Ijúka undir-
búningi undir ævistarf, sem orð-
ið er mikið og margþætt, þótt
hann sé enaþá á bezta aldri.
Gamli prestaskólinn.