Morgunblaðið - 13.03.1999, Page 76

Morgunblaðið - 13.03.1999, Page 76
76 LAUGARDAGUR 13. MARZ 1999 MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ SIGURÐUR SIGURMUNDSSON + Sigurður Sigur- mundsson fædd- ist 29. júlí 1915 á Breiðumýri í Suður- Þingeyjarsýslu. Hann andaðist á sjúkrahúsinu á Sel- fossi, Ljóshcimum, 5. mars siðastliðinn. Foreldrar hans voru Anna Krist- jana Eggertsdóttir, f. 24. nóv. 1894, d. 20. ágúst 1932, Sig- urmundur Sigurðs- son læknir, f. 24. nóv. 1877, d. 14. nóv. 1962. Hálfsystkini Sigurð- ar voru Ágúst, f. 28. ágúst 1904, d. 28. júm' 1965. Gunnar, f. 23. nóv. 1908, d. 18. júm' 1991. AI- systkini: Ástríður, f. 27. nóv. 1913. Kristjana, f. 29. nóv. 1917, d. 17. maí 1989. Eggert Bene- didt, f. 27. jan. 1920. Þórarinn Jón, f. 19. maí 1921. Guðrún Jósefína, f. 22. mars 1929. Hinn 13. júlí 1943 kvæntist Sigurður fyrrverandi eiginkonu sinni Eh'nu Kristjánsdóttur, f. 7. sept. 1917. Þau eignuðust átta böm. Þau eru Sigurður, húsa- smíðameistari, f. 26. okt. 1942, kona hans Guðlaug Oddgeirs- dóttir, f. 8. maí 1945, skrifstofu- maður og húsfreyja. Anna Soff- ía, f. 31. ágúst 1944, húsfreyja, maður hennar Helgi Stefán Jónsson, f. 28. des. 1937, d. 10. jan. 1988. Kristján, f. 28. jan. 1946, kona hans Mút- jalin Sigurðsson, f. 6. maí 1954. Guðbjörg, f. 12. des. 1947, kenn- ari og kristniboði, maður hennar Andrew Scott Fortu- ne, f. 15. mars 1950, kristniboði og menntafrömuður. Sigríður Halla, f. 12. ágúst 1954, húsfreyja og bóndi, maður hennar Björn Bjöms- son, f. 15. okt. 1950, bóndi. Kol- beinn Þór, f. 27. mars 1956, bóndi, fyrrverandi kona hans Helga Auðunsdóttir, f. 28. apríl 1961, húsfreyja. Guðmundur Geir, f. 17. maí 1958, kona hans Eva Ulricha Schmidhuber, f. 14. apríl 1959, húsfreyja. Hildur, f. 26. apríl 1961, húsfreyja, fyrrver- andi sambýlismaður hennar er Þorkell Steinar Ellertsson, f. 10. júlí 1939, íþróttakennari og bóndi. Sigurður stundaði nám við barnaskólann á Breiðumýri og síðar í Reykholti í Biskupstung- um. Hann var tvö ár á Iþrótta- skóla Sigurðar Greipssonar í Haukadal, og á árunum 1932-1933 í' Samvinnuskólanum í Reykjavík og á Bændaskólan- Elsku faðir minn, Sigurður Sigur- mundsson, fyrrverandi bóndi í Hvít- árholti og fræðimaður, lést hinn 5. mars síðastliðinn eftir langvarandi sjúkdómsbaráttu. Brá mér við að heyra fréttimar og er mér mikil eft- irsjón í því að hann er horflnn sjón- um okkar, en gleðst því jafnframt að hann hefur öðlast eilíft frelsi í himnasölum þess ríkis sem aldrei mun undir lok líða. „Vér vitum, að þótt vor jarðneska tjaldbúð verði rifln niður, þá höfum vér hús frá Guði, eilíft hús á himn- um, sem eigi er með höndum gjört.“ (II Kor. 5:1.) Mér hefur alltaf verið mjög hlýtt til föður míns frá bamsaldri og hon- um verð ég eilíflega þakklát fyrir þann þátt í lífí mínu sem hann hafði áhrif á og mótaði. Eg minnist þess í æskunni þegar hugur minn, fullur hugsjóna og drauma, hreifst af rit- snilld hans og einstæðum hæfileik- um til að tjá hug sinn í ským og myndrænu formi. Þetta gerðist ekki allt í einu, þótt hann eflaust hafí verið búinn með- fæddum hæfileikum til að skrifa af snilld og næmi, því oft minnist ég þess að hann var að fara með utan að það sem hann var að semja og stfla saman. Þetta gerðist oft þegar hann Skila- frestur minning- argreina EIGI minningargrein að birtast á útfarardegi (eða í sunnudags- blaði ef útfór er á mánudegi), er skilafrestur sem hér segir: I sunnudags- og þriðjudagsblað þarf grein að berast fyrir hádegi á föstudag. í miðvikudags-, flmmtudags-, fóstudags- og laugardagsblað þarf greinin að berast fyrir hádegi tveimur virkum dögum íyrir birtingar- dag. Berist grein eftir að skila- frestur er útrunninn eða eftir að útför hefur farið fram, er ekki unnt að lofa ákveðnum birting- ardegi. Þar sem pláss er takmarkað getur þurft að fresta birtingu greina, enda þótt þær berist innan hins tiltekna skilafrests. var að vinna við búskapinn og nýtti hann stundina bæði andlega og ver- aldlega. Eg fylgdist oft vel með fóður mínum á þessum stundum og hlust- aði á það sem hann var að semja og þá vaknaði sú þrá í brjósti mér að geta fetað í spor hans og finnst mér hann alltaf hafa verið mér fyrirmynd um notkun og meðferð íslenskrar tungu. Hann skrifaði með innblæstri og skflningi og hafði mikla ánægju af því að sitja við skriftir og semja. Pabbi var mikill tungumálamaður og átti ákaflega létt með að tileinka sér erlend tungumál. Hann lagði mesta stund á að læra spönsku, sem hann sjálfmenntaði sig í, og gaf síðan út spænsk-íslenska/íslensk-spænska orðabók. Það komu oft útlendingar í heimsókn í Hvítárholt og þá notaði hann tækifærið að æfa sig og man ég sérstaklega eftir tveimur þýskum mönnum sem komu. Hann var svo glaður og það skein af honum ánægj- an að geta tjáð sig á öðrum tungu- málum. Heima voru til ýmsar bækur til að læra ný tungumál umfram spönsku, ensku og þýsku. Þar man ég helst eftir pólskum og fínnskum bókum. Til að lýsa mannkostum föður míns þá var hann mikill öðlingur á alla lund, traustur stólpi þegar á reyndi og á móti blés. Þegar um erf- ið málefni var að ræða reyndi hann ætíð að leysa þau af drenglyndi og fagmennsku eða eftir bestu getu og tókst honum það oft þrátt fyrir erf- iðar aðstæður. Þáttur í lífínu sem ekki er auðvelt að leysa svo öllum líki. Hann tók ævinlega málstað þess sem minna mátti sín og vildi ekki að á neinn væri hallað. Hann bjó yfír mikilli hlýju og bar hann það oft með sér í viðmóti sínu við okkur og jafnvel á síðustu stund okkar saman lýsti þetta af honum þrátt fyrir andlegar og líkamlegar þjáningar við sjúkdóm. Ég hef lengi búið erlendis og skrifaði hann mér oft og íylgdist með lífi mínu og kostum, þrátt fyrir miklar fjarlægðir, og lýsir þetta hugarfari hans og manngerð. Stundum þegar við vorum saman var talað um tilgang lífsins og trú- mál og bar þar margt á góma og veit ég að innra bjó örugg trúar- sannfæring um tilvist Guðs og líf eftir dauðann. „Vér horfum ekki á hið sýnilega, heldur hið ósýnilega. Hið sýnilega er stundlegt, en hið ósýnilega eilíft.“ (2. Kor. 4:18.) „Og moldin hverfur aftur til jarðarinnar, þar sem hún um á Hólum á árunum 1933-1934. Sigurður var lausa- maður norðanlands og sunnan á árunum 1934-1942, m.a. kennari hluta úr vetri, en síð- ast hafnarverkamaður í Reykjavik. Vorið 1942 keypti hann jörðina Hvítárholt í Hrunamannahreppi og var bóndi þar til ársins 1989 er hann flutti í íbúðir aldraðra á Flúðum. Sigurður átti sæti í stjórn Veiðifélags Árnessýslu frá 1967-1973, sat í stjórn Bókasafns Hrunamanna um árabil, lengst af sem formaður. Sigurður skrifaði íjölda greina um bókmenntaleg efni í blöð og tímarit. Um 35 ára aldur tók hann að leggja stund á spænskunám í frístundum. Þar sem kennslugögn voru óhentug varð hann sér úti um ensk- spænska orðabók sem hann þýddi á íslensku og var þar komin spænsk-íslensk orðabók. Bókin var fyrst sinnar tegund- ar hér á landi og kom fyrst út árið 1973 og á ný í endurunn- inni útgáfu árið 1995. Árið 1990 þýddi Sigurður úr spænsku bókina Nada eftir Carmen Laforet og gaf út sjálf- ur. Árið 1989 gaf Sigurður út bókina Sköpun Njálssögu og árið 1993 kom út bókin A milli landshorna, um bernsku- og æskuár höfundar. Um síðustu jól komu út Ritgerðir I og á næsta ári er von á Ritgerðum II, sem tilbúin er til prentunar. Útför Sigurðar verður gerð frá Skálholti í dag og hefst at- höfnin klukkan 14. áður var, og andinn til Guðs, sem gaf hann.“ (Pd. 12:7.) Ég kveð þig nú að sinni elsku pabbi og þakka af einlægum huga samverustundir okkar og að þú varst pabbi minn. Ég þakka skiln- ing þinn þegar ég þurfti mest á þér að halda og gat ekki án þín verið. Ég þakka fyrir óbilandi traust þitt á liðnum árum þegar ég var fjarver- andi. En það skipti engu máli, því þú varst alitaf hinn sami trausti, elskandi pabbi. Ég þakka þér og held áfram að þakka þér á meðan ég lifi. Vertu sæll í bili pabbi. Guðbjörg Sigurðardóttir frá Hvítárholti. Faðir minn, Sigurður Sigur- mundsson, bóndi frá Hvítárholti, er látinn. Hann pabbi er dáinn. Þegar hann hafði lokið lífsstarfi sínu og sat með fýrstu prófarkimar að síðustu bók- inni, sem hann ætlaði að gefa út, í höndunum, kom kallið. Hann hafði lokið því sem ljúka þurfti. Hann kvaddi sáttur. Það sem einkenndi fóður minn fyrst og fremst var þessi ótrúlegi vilji. Að halda ætlun sinni hvað sem í vegi yrði. Þrátt fyrir takmarkaðan skilning og trú margra á verkefnun- um hélt hann áfram þar til því var lokið sem byrjað var á. Hann var að uppfylla lífssýn. Hvernig hún leit út í smáatriðum veit ég ekki en það var eitthvað ákveðið sem rak hann áfram, sem fyllti hann óánægju ef hann gat ekki sinnt því. Mér kemur það íyrir sjón- ir eins og öll hans búskaparár hafí verið undirbúningur að alvörustarf- inu. í því sem sál hans bjó. Vegna þess að hann tók mark á sjálfum sér og miðaði sig lítt við aðra var hann sáttur og æðrulaus. Hann bar veikindi sín með hrein- um ólíkindum. Þó að hann missti málið og gæti ekki tjáð sig nema skriflega. Þó hann gæti ekki nærst á eðillegan hátt og það samfélag sem borðhaldi fylgir tekið frá hon- um tók hann því öllu með æðruieysi. Það var ekki fyrr en kvalimar urðu svo miklar að hann neyddist til að taka slævandi verkjalyf og hann fann að hugsunin var ekki lengur skýr að hann gerði sér ijóst að lík- aminn gat ekki meir. Hann var ekki lengur það hlýðna starfstæki and- ans sem verið hafði. Þá var mál að linni. Að kveðja þessa jarðvist og leyfa þreyttum lík- amanum að hvflast og halda svo áfram á andans brautum í öðrum veröldum. Faðir minn, ég þakka þér að ég varð dóttir þín. Pú laukst upp skilningi mínum á fegurð tungumálsins. Þú hjálpaðir mér að vera sjálfri mér trú á tímum raunverulegra erfiðleika. Þú varst fordaemi hins hugsandi manns. Hildur Sigurðardóttir. Að kvöldi fóstudagsins 5. mars barst mér sú fregn að faðir minn, Sigurður Sigurmundsson frá Hvítár- holti, hefði látist þá fyrr um kvöldið. Harma ég það að sjálfsögðu, þó að ný tilvera sem hann er nú (sam- kvæmt minni trú) aðnjótandi, sé mikil lausn á hans langvarandi sjúk- dómi. Starfsfólki Ljósheima á Sel- fossi sendi ég sérstakar þakkir fyrir umönnun hans síðustu vikumar. Pabbi minn var að mörgu leyti sér- stakur karakter, af einhverri ástæðu (mér ókunnri) tók hann ungur ást- fóstri við Spán. Ég var á bamsaldri þegar hann byrjaði að læra spönsku heima í Hvítárholti. Engin orðabók eða kennslubók í spænsku var þá til fyrir íslendinga. Þess vegna tók hann sig til og glós- aði upp Spænskt-íslenskt orðasafn. Mynnir mig að hann hafi verið nokkur ár að því. Nauðsynlegt var að nota ensku sem millimál við samningu orðasafnsins. Ég fékk þó nokkra máltilfinningu fyrir spænsku á þessum tíma og held henni enn. Mörgum áratugum seinna eða fyrir tíu árum fórum við pabbi sam- an í langferð eða til Taflands, milli- lent var í Kaupmannahöfn (á útleið) og var þar nokkurra klukkutíma bið. Þama sýndi pabbi mér hversu sérstakur karakter hann var og gaf hann sig á tal við mann sem mér leist ekki allskostar á (var sérstakur í útliti). Töluðu þeir talsvert saman og urðu hinir mestu mátar, pabbi frá íslandi og hinn frá Afganistan. Krislján Sigurðsson frá Hvítárholti. í dag verður til moldar borinn móðurbróðir minn, Sigurður Sigur- mundsson bóndi og fræðimaður frá Hvítárholti í Hmnamannahreppi, en hann lést hinn 5. marz síðastlið- inn eftir nokkurra ára erfið veik- indi. Sigurður var að mörgu leyti óvenjulegur maður. Hann var frek- ar fáskiptinn um annarra hagi, en aftur á móti góður vinur vina sinna. Ég kynntist honum fyrst barn að aldri, þegar mér var komið fyrir í sveit hjá honum og Elínu konu hans í Hvítárholti. Minnist ég þess að hann eyddi flestum af sínum stop- ulu frístundum, sem hann hafði frá bústörfunum, í lestur og ski-iftir. Hann fékk ungur mikinn áhuga á spænskri tungu ásamt öllu því sem viðkom hinum spænskumælandi heimi. Hóf hann snemma á búskap- arárunum í Hvítárholti að læra spænsku upp á eigin spýtur. Engar vora til orðabækurnar, svo að hann tók til við að þýða ensk-spænska orðabók yfir á íslensku. Þetta var gífurlega mikil vinna, því að hann hafði litla sem enga kunnáttu í ensku. Endaði þetta með því að hann varð ekki aðeins vel að sér í spænsku, heldur einnig í ensku. Ár- ið 1973 var síðan gefin út eftir hann spænsk-ísensk orðabók sem byggð- ist á þessari vinnu hans. Fyrir nokkrun árum þýddi hann spænskt verk (Hljómkviðan eilífa) á íslensku og gaf út sjálfur. Hann hafði mikinn áhuga á Islendingasögum, einkum Njálssögu. Fékkst hann mikið við rannsóknir á þeirri sögu, einkum hver væri höfundur hennar. Hélt hann fram ákveðinni skoðun i því máli og gaf út bók um það hugðar- efni sitt (Sköpun Njálssögu). Fyrir nokkram árum gaf hann síðan út ævisögu sína (Á milli landshoma) í tveimur bindum. Ég minnist þess að þegar Sigurð- ur átti leið til Reykjavíkur gisti hann oft hjá foreldrum mínum í Drekavoginum. Var hann þá oftast að sinna einhverjum hlutum í sam- bandi við fræðaiðkanir sínar. Þá fyrst kynntist ég honum almenni- lega. Tók hann mér, unglingnum, sem jafningja og ræddi við mig um hugðarefni sín. Seinna, eftir að ég flutti norður á Sauðárkrók, kom hann stundum í heimsókn til okkar, þegar hann var á ferð að selja bækur sínar. Var hann alltaf aufúsugestur. Hann ferðaðist alltaf á gamalli og óásjá- legri Lödubifreið og höfðum við vissar áhyggjur af því að hann, kominn hátt á áttræðisaldur, væri að ferðast um landið á slíku farar- tæki. Minnist ég þess, að eitt sum- arið gisti hann hjá systur minni, sem býr við Varmahlíð í Skagafirði. Ferðaðist hann þá á áðurnefndri Lödubifreið. Hann ætlaði suður daginn eftir og uppástóð að fara suður Kjöl á Lödunni. Þetta var þegar ekki var búið að brúa allar ár á Kjalvegi. Var ítrekað reynt að fá hann ofan af þessari fyrirætlan sinni, en engu tauti varð við hann komið. Við fréttum að hann hefði skilað sér holdvotur til sonar síns og tengdadóttur, sem búa á Flúðum í Hrunamannahreppi. Hafði hann þá sögu að segja, að Ladan hefði drep- ið á sér í einhverri ánni á Kili. Þurfti hann síðan að bíða þar dágóða stund eftir að hjálp bærist. Allt fór þetta samt vel að lokum og þótti honum þetta ekki tiltökumál. Þetta atvik lýsir Sigurði vel. Hann hafði yfirleitt ekld áhyggjur af veraldleg- um smámunum. Síðustu árin hafa oft verið frænda mínum erfið. Hann fékk illkynja sjúkdóm, sem hafði það í fór með sér að skera þurfti úr honun radd- böndin. Varð það til þess að hann gat ekki tjáð sig á mæltu máii. Eftir það varð hann að skrifa á blað eða nota táknmál þegar hann ræddi við fólk. Ég heimsótti hann á hjúkranar- heimilið Ljósheima á Selfossi nokkrum dögum áður en hann lést. Þegar ég kom inn á stofuna til hans var hann í gamalkunnum stelling- um. Hann sat fársjúkur við lestur og skriftir. Það var greinilegt að hugurinn var óbilaður. Sami ljóm- inn og ákafinn í augunum. Hann var með allan hugann við nýútkomna bók sína (Ritgerðir I). Tjáði hann mér að hann væri tilbúinn með efni í nýja bók og stefndi að því að gefa hana út fljótlega. Honum entist því miður ekki aldur til þess að ljúka þessu ætlunarverki sínu. Ég trúi að nú sé frændi minn kominn á æðra tilverastig og stundi þar hugðarefni sín, laus við líkam- legar þjáningar. Blessuð sé minning Sigm-ðar Sigurmundssonar frá Hvítárholti. Við Björg vottum böm- um hans og öðrum ættingjum sam- úð okkar. Sigmundur Ámundason. Fomleifarannsóknir Þjóðminja- safnsins í Hvítárholti sumurin 1963-1967 gáfu margvíslega nýja þekkingu um frumbyggð Islands. Þar rákust menn á einkennilegar fomrústir í Holtinu vestur frá bæn- um. Mér var falin rannsókn þeirra, og þá kynntist ég fólkinu í Hvítár- holti, Sigurði Sigurmundssyni og Elínu Kristjánsdóttir og börnum þeirra. Hvítárholt var lengi smábýli, aðaljörðin var fyrrum ísabakki sem síðar lagðist undir Hvítárholt á 19. öld og Hvítárholt varð aðaljörðin. Er þau Sigurður og Elín fluttust þangað voru þar byggingar í gömlu formi. En nú var gamli bærinn fljót- lega rifinn og reistu þau hjón nýtt íbúðarhús, fjós og hlöðu og gerðu Hvítárholt að myndarbýli. Tún voru mikil og úthagi góður, allt landið vei gróið og gott undir bú. Svo vom nokkur hlunnindi af laxveiði í net sem Sigurður stundaði af áhuga, enda vanur laxveiði frá uppeldisár- um sínum í Laugarási. Sigurður var dugnaðarmaður en þó mátti ætla að hann væri ekki á réttri hillu sem bóndi, því að hugur- inn var oft bundinn við aðra hluti en bóndastarfið. Lfldegast hefði hann átt að vera bókmenntamaður eða rithöfundur, svo mjög sem hann dáði og hugsaði um bókmenntir,

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.