Skírnir - 01.01.1907, Side 65

Eftir kristnitökuna.
65
var liann sendur af því landi til páfa, og var honum
haldið þar um hríð í bezta yfirlæti; lærði hann þar á
meðan það er hann mætti heilsusamlega kenna lýð þeim
er nýlega hafði verið snúið til kristni«. Hann bætir við
.(síðar) um kristnina á íslandi: »Biskup siun hafa Islend-
jngar fyrir konung, og fer allur lýður eftir bending hans;
halda menn það fyrir lög, er hann býður af guðs hálfu«.
Nú þótt eitthvað sé ofaukið í þessu lofi, þá sýnir það og
sannar álit pálmara og annara suðurfara, sem borið hafa
tíðindi héðan suður á þýðverkst land. A þetta lof eink-
um við tíð Gi/.urar. En hins vegar má fullyrða, að hið
sérstaka frelsi og sjálfræði hinnar íslenzku kristni heflr
hlotið að verða lífið og sálin bæði í kirkjunni sjálfri og
landsstjórninni; má og finna til þess allmörg dæmi, ef
rúmið leyfði.
A yfirreiðum sínum hafa hinir fyrstu biskupar mjög
eflt og trygt völd sín með frjálsum samþyktum við höfðingja
og kirkjubændur, látið þá halda fullum forréttindum sín-
um, en þegið vináttu þeirra og örugt fylgi í staðinn. Hin
friðsamlegu afrek Gizurar biskups eru að minsta kosti
•óskiljandi, liafi eigi svo verið. í lögréttu hittust aftur
vinirnir, biskupar, klerkar, höfðingjar og goðar. Mun þar
oftast nær alt hafa fram farið í makindum og með fullu
samþykki alþýðunnar. Ófriður og lagaleysi verður full-
komin undantekning, vopnaburður legst niður, en friður
og löghlýðni verður reglan. Sérlegir trúmenn urðu Is-
lendingar þó aldrei. Ofstæki og trúarvingl þektist lítt á
þessu tímabili. Hinir venjulegu vorboðar kristinnar trúar:
kraftaverk, vitranir, einsetulíf og píslarvætti gerðu lítið
vart við sig á voru landi og miklu siður en annarstaðar
á Norðurlöndum. Enginn íslendingur lét sjálfráður líf sitt
viljandi fyrir trúna liina kristnu, og því síður nokkur
heiðingi fyrir heiðnina; en i Noregi og hvar sem var
annarstaðar létu bæði heiðnir menn og ókristnir lífið í
sölur ef á reyndi fyrir trú og helga dóma. Og' þó verður
kirkjan hér á landi fjörmeiri, framkvæmdarmeiri og lög-
hlýðnari en annarstaðar. Hvað kemur til? Vér svörum:
5