Skírnir - 01.12.1912, Blaðsíða 4

292
Skáldspekingurinn Jean-Marie Guyau.
sést, og að þau geti það, sem þau vilja, ef þau að eins
vilji leggja sig í framkróka. Svo eiga menn með þýðleik
sínum og ljiifu viðmóti að laða beztu og blíðustu tilfinn-
ingar fram í börnunum, svo að þau að síðustu geti ekki
fengið af sér að hryggja menn né styggja. — Auðvitað er
nú slík uppeldisaðferð lang-ákjósanlegust, þótt erfitt sé
að rækja hana, en hún er þó ekki einhlít. Því að til eru
börn, sem eru svo þrá og körg að upplagi, að það er lítt
mögulegt að fá þau til þess að láta að vilja sínum, þótt
vel sé að þeim farið. Þegar svo stendur á eða, þegar
börnin gera eitthvað óvenjulega leitt eða Ijótt, vill Guyau
láta beita refsingum. En þá á ekki að refsa börnunum af
reiði eða óhemjuskap, heldur með sársaukablandinni gremju,
svo að þau finni til þess, að hegningin er réttlát og verð-
skulduð. En bezt er jafnan að laða börnin og leiða og
beita ekki hörðu nema sem óyndisúrræði. Því að reynslan
verður venjulegast sú, að þau börn, sem illa er að farið,
verða hræðslugjörn, stygg eða þrjózk og gera það, sem
þeim ber að gera, annaðhvort af lævísi eða hræsni; en
hin börnin, sem vel er íarið að, verða, hræsnislaus, hrekk-
laus og félagslynd.
Hér er nú ekki rúm til þess að fara frekar út i upp-
eldisfræði Guyau’s og þá heldur ekki það, sem hann segir
um líkamsmentun og skólamál. Og hefðu þó þeir, sem
hér eru að rita um uppeldismál, gott af að kynnast því;
því að þar eru lýsingar á öllu uppeldis- og skólafyrirkomu-
lagi í ýmsum höfuðlöndum Evrópu, svo sem Frakklandi,
Englandi og Þýzkalandi. — En þá komum við að skoðun-
um Guyau’s á listinni.
V.
Guyau reit tvö rit listfræðilegs efnis. Annað (Les
problémes de l’esthétique contemporaine) ræðir eins og nafnið
bendir til um ýms viðfangsefni hinnar nýrri listafræði,
og ætla eg að leiða hjá mér að lýsa því hér. En hitt er
hið fagra rit »Listin frá félagslegu sjónarmiði« (L’Art au