Skírnir - 01.12.1912, Page 55

Nokkrar athuganir um islenzkar bókmentir 4 12. og 13. öld. 343
færi Pálssögu og Þorlákssögu hinnar eldri, að þær geti
ekki verið ritaðar af sama manni. Eg verð því að hall-
ast að skoðun Guðbrands, að þessar þrjár sögur séu ein-
mitt ritaðar af einum og sama manni, lærðum kennimanni,1)
er verið hefir i Skálholti á dögum Þorláks biskups, að minsta
kosti hin síðari ár biskupsdóms hans, og líklega alla eða
mestalla biskupstíð Páls biskups og samtíða Gissuri Halls-
syni fram að láti hans (1206), enda telur höfundurinn
hann beinlínis heimildarmann sinn í upphafi Hungurvöku,
skýrir frá ræðu hans við greftrun Þorláks biskups o. s.
frv., er sýnir, að höfundurinn hefir verið staddur við þá
athöfn.
En hver er þá höfundur þessara þriggja merkisrita?
Líkurnar eru langmestar fyrir því, að Ketill prestur Her-
mundarson, síðar ábóti á Helgafelli, sé einmitt höfundur
þeirra, eins og áður er vikið á. Og þær líkur koma ljós-
ast fram í Pálssögu. Það er engum vafa undirorpið og
kemur víða fram í þeirri sögu, að höfundurinn hefir ver-
ið hinn mesti ástvin Páls biskups og heimamaður þar á
staðnum á hans dögum, talar um »oss ástmenn hans,
er eftir lifa«: (19. kap.) o. s. frv.2). Höf. minnist og með
sérstakri ástsemd Herdísar konu biskups og lætur mikið
af fyrirhyggju hennar og dugnaði i búsýslu. En Ketill
prestur og Herdís voru náskyld, eins og fyr er getið. Þá
er ennfremur þess að geta, er höf. telur upp, þá er þjón-
að hafi Páli biskupi, segir hann síðast3): »Ketill prestr
Hermundarson var o k hans þjónustumaðr áðr hann and-
aðist« o. s. frv. Þessu »ok« virðist vera bætt inn í fyrir
litillætis sakir, að hann [Ketill] hafi einnig verið í tölu
þeirra manna, er sú gæfa hlotnaðist að þjóna þessum
ágætismanni. Þessu er eins og varpað lauslega fram, al-
') Dr. F. J. telnr engan vafa 4 þvi, að Hungurvaka sé rituð af
klerbi (Lit. Hist. II, 566).
J) í Bisks. I, XXXIII (form41anum) telur Guðbrandur ýms dæmi
úr sjálfri sögunni, er sanna vin4ttusamband söguhöfundarins og P41s
biskups, og læt eg nægja að visa til þess hér til styttingar.
°) Bisks. I, 140.