Skírnir - 01.12.1912, Blaðsíða 5

SkáldspekÍDgurinn Jean-Marie Guyau.
293
point de vue sociologique), sem stjúpfaðir hans gaf út að
honum látnum; skal því lýst hér að nokkru.
Fyrir svo sem mannsaldii var sú skoðun mjög al-
menn, að listin ætti að vera sjálfri sér nóg, hafa tilgang
sinn í sjálfri sér (l’art pour l’art). En svo fór að bóla á
hinni skoðuninni, fyrst hjá Ruskin, Morris o. fl. á Englandi
og síðan hjá Guyau og öðrum, að listin ætti að styðja að
vexti og viðgangi lifsins, fegra það og bæta. Eins og
menn með uppeldinu reyna að hafa bein áhrif á börn og
unglinga, eins hyggur Guyau að hafa megi með myndum
þeim og lýsingum, er listin (lregur upp fyrir mönnum,
óbein áhrif á alla þá, sem komnir eru til vits og ára.
Það er því sannfæring hans og siðferðiskrafa, að iistin
eigi að þjóna lifinu, styðja að heilbrigði þess, íegrun og
fullkomnun með því að sýna, hvernig því verði lifað á
sem þróttmestan, göfugastan og unaðslegastan hátt. Vill
hann, að listin bregði svo fögrum og aðlaðandi myndum
upp fyrir sjónir manna, að það laði þá til eftirbreytni.
Þá verði listin að því, sem hún eigi að vera, ein af lyfti-
stöngum lifsins og menningarinnar.
Máli sínu til stuðnings reynir Guyau að sýna fram á
það, að listin sé í fyrstu beinlínis sprottin af lífsþörfum
manna, t. d. ástarþörfinni; að hún myndi enn þann dag
í dag nokkurs konar mótvægi móti einhliða störfum lífs-
ins, og að menn í henni reyni að búa sér til fegri og full-
komnari heima. Að því leyti finnur hann töluverðan
skyldleika með list og trú, og kemur það honum einmitt
til að halda því fram siðar, að listin geti að nokkru leyti
komið i stað tráarbragðanna.
Eins og menn í trúnni hugsa sér, að til séu æðri heimar,
þar sem þeir geti lifað fegurra og fullkomnara lífi en í
heimi veruleikans, eins reyna menn oft í listinni að búa
sér til fegri og unaðslegri heima. Og líkt og trúin blæs
listin lífi og sál i alt, sem hún á við, náttúruna, mannlífið
og alt ánnað, um leið og hún bregður yfir það blæju til-
finnninga vorra og tilhneiginga. Það er eins og listin sé
að reyna að vekja alt til lífs og meðvitundar, reyna