Skírnir - 01.12.1912, Page 63

Nokkrar athuganir um íslenzkar bókmentir á 12. og 13. öld. 351
þess, að honum hefir þótt hin eldri sagan ófullkomin, er
hún slepti algerlega að skýra frá deilum bisk.ups við
Jón Loptsson í Odda og Borgfirðinga (Bæjar-Högnamál),
og er þess áður getið, hvers vegna höf. eldri sögunnar
muni hafa sneitt hjá því (sjá II. kafla). Annars þræðir
yngri sagan að mestu orðrétt gömlu söguna, þá er þessir
höfuðviðaukar eru undanskildir. Guðbrandur hyggur, að
þessi yngri saga sé varla eldri en frá 1250, og hyggur
jafnvel, að höf. hennar sé hinn sami og höfundur Arna-
biskupssögu (Staða-Arna), en þorir þó ekki að fullyrða það,1)
enda nær það alls engri átt. Hvorki Guðbrandur né nokk-
ur annar hefir reynt að gizka á eða færa líkur fyrir,
hver muni vera höfundur sögunnar, eða látið í ljósi nokkra
skoðun um það, svo að eg viti. Mér virðist þó að í sög-
unni sjálfri, með samanburði við hina eldri sögu, megi ekki
að eins finna allsterkar líkur, heldur jafnvel fulla sönnun
fyrir því, hver sé höfundur hennar, ef vandlega er at-
hugað, og að hún muni samin á árunum 1220—1230 eða
nánar ákveðið 1225—1230, og stappar það þá nærri því,
sem F. J. hefir gizkað á, að hún muni rituð um 12252).
í hinni eldri sögu er þess getið, að meðal vina þeirra
og vandamanna, er vitjuðu Þorláks biskups i banasótt hans,
hafi verið Þorvaldur Gisisurarson, og er hann þar kallað-
ur » m i k i 11 h ö f ð i n g i « (Bisks. I, 110), en hans er
þar ekki að öðru getið né að biskup hafi sérstaklega við
hann rætt. í yngri sögunni er þetta miklu nákvæmara.
Þar er því slept að kalla Þorvald »mikinn höfðingja«, en
í þess stað er honum lýst þannig: (Þorvaldr) »e r mann-
vit ok minni hafði i nægsta lagi ok jafnan
þótti vel til fallinn at hafa ætlan eðr orskurði á um þat,
er miklu varðaði* * (Bisks. I, 295). Og því næst er langur
kafli í sögunni um það, er alls ekki stendur i hinni, að
biskup hafi rætt við h a n n marga hluti, og síðast í þess-
um kapítula (Bisks. I, 296) standa þessi eftirtektaverðu
‘) Biskg. I, XLV.
*) Lit. Hist. II, 572.